Mainstreammedia internetrockster, punker, historicus en meme-journalist. Aanstormend onderzoeksjournalist Süeda Işik (25) heeft in haar korte carrière al een overvloed aan titels verzameld. “Ik hou vooral van unhinged women memes. Ik herken mezelf in die chaos.”
In de eerste week van haar stage bij NRC wordt Işik bij toenmalige redactiechef Karel Smouter geroepen. Vol verwachting en een beetje gezonde spanning loopt ze zijn kantoor binnen. “Wat vind je leuk?” vraagt hij als de kersverse journaliste heeft plaatsgenomen. Ze had veel verwacht, maar de interesse in haar persoonlijke voorkeur overvalt haar. Zonder er bij na te denken heeft het woord ‘memes’ haar mond verlaten.
“Toen dacht ik: shit, nu moet ik een verhaal bij elkaar rapen,” vertelt Işik in een verlaten café in haar geboortestad Schiedam. We hebben net een portie vegetarische dumplings besteld en we friemelen beiden wat nerveus met de papieren menu’s die op tafel liggen. Işik schetst hoe ze de moed verzamelde en zei “nou, memes zijn net als films en muziek een medium om cultuur te verspreiden.” Die woorden bleken voldoende.
Dankzij deze spontane pitch in de lente van 2021 volgt er, na haar stage, een traineeship onderzoeksjournalistiek en meer dan 40 artikelen over internetcultuur en memes binnen de wekelijkse ‘sociale media’-rubriek. Van de kledingstijl van GroenLinks-kamerlid Kauthar Bouchallikht tot Q-Anon complottheorieën en de eindeloze grapjes over Elon Musk. Işik transformeert met haar kraakheldere stukken en eigenzinnige tweets binnen de kortste keren in een internetrockster met meer dan 6000 volgers.
Işik valt op met haar felle, vaak punktrends volgende, kledingkeuzes.
Schrijven over het internet wordt met de dag relevanter. “Je ziet een radicale breuk tussen de online cultuur van de jaren 2010 tot 2020 en de online cultuur van nu.” Memes zijn altijd een manier geweest om iets te zeggen over de tijd waarin we leven. “We zien nu dat het steeds meer genormaliseerd wordt om online te delen dat het niet helemaal goed gaat. Mijn favoriete memes van de afgelopen jaren gaan dan ook over unhinged women.” Işik schuift me haar telefoon toe en laat een voorbeeld zien. Ik zie een warrige tekening van een wegkwijnende vrouw die onder een stapel etensresten in bed ligt. Bovenaan de afbeelding staat de bekende tekst ‘I’m a Barbie girl, in a Barbie world’. “Ik herken mezelf in die chaos,” lacht ze.
Als mensen zijn we constant op zoek naar manieren om ons uit te drukken. Soms doen we dat met gesproken woorden, soms met muziek of met films. De mate van respect waarmee er over deze vormen van cultuur wordt gesproken, past Işik ook op memes toe. “Memes zijn heel bijzonder omdat je er iets mee kan zeggen wat je normaal niet zou durven zeggen. Door je boodschap in een grapje te verpakken, voelt het niet alsof je teveel van jezelf weggeeft.” Zo schreef Işik over hoe jonge mensen afbeeldingen van griezelige verlaten ruimtes delen om aan de hand van sarcasme hun existentiële vragen bespreekbaar te maken.
De memes die in haar rubriek langskomen zijn lang niet altijd humoristisch. Het internet is ook een strijdtoneel voor moderne oorlogen. Işik wijst me op een artikel uit februari 2022 waarin ze het fenomeen van Oekraïense ‘verzetsmemes’ aankaart. “De mens is zo veerkrachtig. Zelfs in tijden van oorlog vinden we manieren om trauma te verwerken.” Dat memes daarbij kunnen helpen vindt ze eigenlijk best hoopvol. “Ik wil tot een bepaalde mate zelf wel geconfronteerd worden met wat er gebeurt in de wereld. Ik wil niet blind zijn, vooral als journalist.”
Net wanneer ons gesprek een serieuzere afslag heeft genomen, komen de vegetarische dumplings aan. “Kijk zelfs hier ben ik te perfectionistisch voor,” zegt Işik als ze tevergeefs in het bestekbakje rommelt. “Ik ben geïrriteerd dat ik deze dumplings niet met stokjes kan eten.” Ze tilt een vork uit het bakje. “In mijn werk ben ik dat eigenlijk ook. Ik vind het belangrijk dat het verhaal wat staat eigenlijk bulletproof is. Ook al gaat het over memes. Het moet gewoon kloppen.”
Dat Işik streeft naar een foutloze tekst is eigenlijk een belangrijke verdediging. Ze krijgt regelmatig verhitte reacties op haar stukken en tweets. Feitelijke onjuistheden zitten dan inhoudelijke discussies in de weg. De wereld van memes is er één die vanuit zijn oorsprong gedomineerd wordt door mannen. Er bestaat een rijkdom aan queer, feministische en anarchistische memes die het patriarchaat omver werpen. “Maar wanneer je een onderwerp als Lord of the Rings behandelt gaan mannen de memes ineens aan je mansplainen. Dan denk ik: dude, heb je door dat je nu zelf een meme bent?”
Toch vinden deze discussies vooral op Twitter plaats. Het publiek van NRC is vaak minder fel. De diversiteit en ruimdenkendheid van de krant was voor Işik een belangrijke reden om haar stagetijd bij NRC door te brengen. “Ik wist vooraf al dat ik hier wel goed zou zitten. Er werken mensen waar ik naar opkeek en ik wilde graag net zo mooi werk neerzetten als zij.” Natuurlijk is dat inspirerende werk niet alleen een kwestie van diversiteit. “Zodra je bij zo’n redactie binnen bent, merk je dat je ook kan verdrinken in de stroom van andere stagiaires. Je moet je plek claimen en actief meedenken.”
Işik is met haar unieke kijk op het internet een onmisbare aanwinst voor de krant. Ze laat zien hoe online cultuur en samenleving wederzijdse invloed op elkaar uitoefenen en hoe we hierbij elke poging van mensen om elkaar te begrijpen even serieus moeten behandelen. Ook als ze op het eerste gezicht oppervlakkig lijken. “Ik hou van mensen en ik wil naar ze luisteren. Op wat voor manier ze zich ook uiten.”
We schuiven de lege dumpling-bordjes en met tegenzin gebruikte vorken van ons af. Ik vraag of de toekomst verandering zal brengen. “Ik heb al wel eens over punkmuziek geschreven en mocht hier en daar een serie recenseren. Dat vond ik heel leuk.” Toch is ze voorlopig nog niet klaar met memes. “Ik probeer in zo veel mogelijk artikelen een wasbeer meme te verwerken. Daar zijn er nog genoeg van over.”
Om in de voetsporen van Işik te treden; de onmisbare wasbeer meme. Foto: @nocturnaltrashposts via Instagram
