Een paar oude trams in een loods op het Havenstraatterrein
Al ruim veertig jaar dreigt de gemeente Amsterdam te stoppen met het Trammuseum, nu wordt de dreiging realiteit. De stichting achter het museum, bestaande uit zo’n 140 vrijwilligers, gaat samen met de buurt en gemeente Amstelveen de strijd aan. Vandaag op Open Monumentendag is het druk. Het perfecte moment voor actie, dacht het Trammuseum.
Wijkraad-voorzitter Simon BornsteinBuiten aan een tafel zit de voorzitter van de wijkraad Zuid-West Amsterdam, Simon Bornstein. Niemand ontkomt aan hem: “Zou u de petitie willen tekenen alstublieft? Voor de redding van het Trammuseum?” Aan zijn tafel staan een stuk of vijf mensen naar hem te luisteren. Vandaag heeft niemand zijn verzoek geweigerd, behalve één, “Maar die had al elektronisch getekend.” Iemand vraagt om meer uitleg. “Afgelopen maart heeft stadsdeel Zuid besloten dat in 2021 de loodsen naast het Haarlemmermeerstation gesloopt moeten worden om ruimte te maken voor nieuwe woningen. Voor de honderd trams die daar staan opgeslagen wordt geen nieuwe bestemming gezocht en deze worden dan waarschijnlijk vernietigd.” Er klinkt wat verontwaardigd gemompel. Nu iedereen getekend heeft, haasten ze zich snel naar de tram. Het volgende ritje vertrekt bijna.
Wijkraad
De wijkraad helpt voornamelijk de buurt met het opzetten van acties tegen de gemeente Amsterdam. “De buurtbewoners willen niet dat het unieke karakter en uitstraling van de buurt wordt aangetast. Wij beschikken over expertise van de wet- en regelgeving hier, maar ook kennis over hoe je bijvoorbeeld een goede campagne start. Zo kunnen wij hen helpen.”
Maar niet de buurtbewoners en de wijkraad lijken vandaag het meest aanwezig te zijn. Vooral de vrijwilligers van het Trammuseum zelf lopen overal rond en knopen met ieder geïnteresseerde een praatje aan. De Stichting Electrische Museumtramlijn Amsterdam (EMA) bestaat enkel uit vrijwilligers. “We hebben vrijwilligers uit heel Nederland, niet alleen uit Amsterdam”, aldus Robert Logger, voorzitter van de EMA.
Een impressie van de werkplaats
Vrijwilligers
Één van de vrijwilligers vertelt: “Het is een hele hechte groep. Helaas is het de laatste tijd wat onrustig, sommigen komen niet meer. Ze denken: ‘Waarom zou ik nog een tram opknappen als we toch weg moeten?’ Dat is erg verdrietig. Maar ik niet hoor. Ik geef de strijd niet op!” Hij komt hier naast zijn fulltime baan al vier jaar, twee keer per week. Wat begon als een fascinatie voor trams, is nu een belangrijk onderdeel van zijn leven. “Je doet hier van alles: schilderen, trams repareren, conducteuren, ga zo maar door.”
Met trots vertelt hij over de trams: “We hebben er meer dan honderd. Ik heb er hier een uit 1926 en een uit 1915.” En de mooiste? “Dat is onze oudste, die komt uit 1903. Die staat in de Lekstraat.” Een ander bijzonder exemplaar staat in de loods ter reparatie: de oude Sail-tram uit 1985, de buitenkant is handbeschilderd. “Deze gaat nog heel wat tijd kosten, alles moet heel precies met de hand worden bijgewerkt. Hij is prachtig hè?”
Een aantal trams van het Trammuseum, met rechts de Sail-tram uit 1985
Besluitvorming
De besluitvorming over het voortbestaan van het Trammuseum is ingewikkeld. Alhoewel de gemeente Amsterdam zeggenschap heeft over de grond van het museum (het voormalig Haarlemmermeerstation) en de loodsen daarnaast, heeft de gemeente Amstelveen dat over het grootste gedeelte van de spoorlijn (tot aan Bovenkerk). Niet alleen het grondgebied is verdeeld, ook de meningen. Waar stadsdeelcommissie Zuid kiest voor het stoppen met het museum, heeft de gemeenteraad Amstelveen afgelopen juni unaniem gestemd vóór behoud van het museum en de tramlijnen.
Gemeente Amstelveen is momenteel bezig met het uitzoeken of het museum en de trams naar Amstelveen kunnen worden verplaatst. Maar om het nog ingewikkelder te maken, valt het Trammuseum eigenlijk niet onder beide gemeenten, maar onder de overheid. De overheid is namelijk beheerder van de spoorlijnen in Nederland, vandaar dat de zaak momenteel bij de Raad van State ligt. Meer wil Logger er ook niet over kwijt: “Dat kan pas als er uitspraak is gedaan.”
EMA-voorzitter Robert LoggerHandtekeningen
De Open Monumentendag laat zien dat veel mensen het Trammuseum willen steunen. Logger: “De buurt was ons zelfs voor met het starten van de petitie voor het behoud van het museum.” Er werd gehoopt op vijfduizend handtekeningen. Logger spiekt op zijn telefoon: “Momenteel staat de teller al op 15.639 handtekeningen. De handtekeningen op papier nog niet eens meegerekend.”
Bij de ingang van het museum staan twee vrijwilligers van de Open Monumentendag. Hoewel zij niet bij de EMA horen, zijn ze toch enthousiast (en met succes) handtekeningen voor de petitie aan het verzamelen. Waarom? “Ik hoorde dat dit museum gesloten gaat worden en ben het daar niet mee eens. Op deze manier probeer ik de stichting te helpen.” Ondertussen lopen er weer een aantal mensen binnen. Even later staan ze te tekenen.
Ondertussen gaat de bel: de tram gaat vertrekken. Het groepje mensen dat zich bij de ingang had verzameld, krabbelt nog snel hun handtekening en haast zich naar de tram. Vandaag lijkt iedereen in ieder geval nog enorm te genieten van het trammuseum en haar oude trams.
