Iedereen moet het doen, volwassen worden. In Japan denken sommige mensen daar echter heel anders over na. Daar is de kawaii-cultuur ontstaan, waarbij schattigheid en kinderlijkheid worden geïncorporeerd in de Japanse popcultuur. Klinkt mooi, maar achter deze vrolijk ogende stroming, schuilt een diepere, duistere betekenis.

 Wereld van verschil

Museum Volkenkunde, de ingang is strak. Er is veel gebruik gemaakt van grijze stenen, strakke lijnen en glas. Een wereld van verschil met de tijdelijke tentoonstelling ‘Cool Japan’. Bij binnenkomst wordt je bijna verblind door de felle, roze en oranje lichten. Een groot scherm toont populaire anime: geanimeerde, Japanse tv-series en films, waar personages met grote ogen de hoofdrol spelen. Vrolijke Japanse popmuziek, gezongen met hoge, kinderlijke stemmen, klinkt luid over de boxen. De toon van de kawaii-cultuur is overduidelijk gezet.

Kawaii-cultuur wordt getypeerd door schattigheid en kinderlijkheid die te vinden is in de Japanse popcultuur. Kawaii wordt dan ook gekenmerkt door zoete, felle kleuren en zachte materialen. Celine (19) is al een paar jaar zeer geïnteresseerd in de schattige stroming. “Ik kijk al sinds m’n achtste anime en vanuit hier is mijn belangstelling voor de Japanse cultuur ontstaan.”

Protest

Eén van de onderdelen waar Celine meer over wilt leren is de kawaii-kunst. Bij de tentoonstelling zijn stukken aanwezig van de Japanse kunstenaar Yoshitomo Nara. De kunst die te zien is, is niet heel kleurrijk en toont jonge meisjes die uit proportie zijn getekend. Ze hebben zachte, ronde vormen, maar hun blik is niet bepaald vrolijk. Het lijkt zelfs boos. “Niet echt wat je zou verwachten als je aan kawaii denkt”, vindt Celine.

M.I.A. van Yoshitomo Nara

De kunststroming met een focus op kawaii is vooral ontstaan als protest tegen de verwachtingen die de Japanse maatschappij heeft van volwassenen. In de kunstwerken van deze stroming worden dan ook vaak kwesties belicht zoals een persoonlijk verlangen naar kindertijd, maar ook de seksualisering die vaak aanwezig is in kawaii-producten, zoals anime. De wens om terug te keren naar de jeugdjaren is duidelijk te zien in de stukken van Nara, waar, door tegenstelling, de grenzen tussen het kind zijn en volwassenheid worden overschreden.

Maarten (32) heeft niet zoveel met kawaii-cultuur, maar deze onderliggende, rebelse gedachte spreekt hem wel aan. “Ik dacht altijd dat kawaii-cultuur gewoon iets stoms en kinderachtigs was, maar de afkeer tegen het volwassen zijn die bepalend is voor het ontstaan van kawaii, is denk ik voor iedereen wel herkenbaar.”

Weer even kind

Bij deze tentoonstelling is er in elk geval geen gebrek aan voorwerpen die zo een gewild jeugdig gevoel oproepen. In de ene ruimte hoor je de bezoekers slaan op trommels, met snoezige gezichtjes, van een arcadespel en in de andere ruimte staat een robot Disneyliedjes voor te dragen. Allemaal met hoge kinderstemmen, grote ogen en ronde vormen, zoals het hoort bij kawaii. “Ik begrijp het wel, je voelt je echt weer even kind”, vindt Celine.

Als het tijd is om de tentoonstelling te verlaten maak je het tegenovergestelde contrast mee. Van energieke muziek, grote knuffels en alle kleuren van de regenboog terug naar de strakke ingang. Tegen al het gevoel van kawaii-cultuur in, terug naar de volwassen wereld.