Het Forum voor Democratie (FvD) wil met een campagne voor bestuurlijke vernieuwing de Amsterdammers overtuigen. Een recent royement van prominente leden wegens interne kritiek en aantijgingen van racisme tegen de partij, lijken geen vat te krijgen op het enthousiasme van de Amsterdamse afdeling. ‘We gaan een bres in de Amsterdamse kartelmuur slaan’.

Het welkomstcomité van de cafétour van het Forum voor Democratie (FvD) bestaat uit vier medewerkers die voor de ingang van buurthuis Het Zwanenmeer in Amsterdam-Noord staan te roken. Niets wijst erop dat hier een verkiezingsbijeenkomst gepland staat, in het gebouw trekt een luidruchtig bridgetoernooi de meeste aandacht. In de zaal naast de kaartende senioren heten Annabel Nanninga en Yernaz Ramautarsing, nummer een en twee van de Amsterdamse FvD, iedere bezoeker welkom en vragen waarom ze zijn gekomen. ‘De behoefte aan een grondige renovatie van het stadsbestuur,’ is met afstand het meest gegeven antwoord.

Het duurt niet lang of Ramautarsing raakt verwikkeld in een gesprek met een oudere bezoeker over zijn uitspraken over IQ-verschillen tussen volkeren. Een opmerking die de nodige opschudding heeft veroorzaakt: verschillende politieke tegenstanders betichten het FvD van racisme. Ramautarsing vindt alle ophef overdreven. ‘Ik ben absoluut niet racistisch. De uitspraken zijn volledig uit zijn verband getrokken of voor de helft geciteerd, zoals door de Volkskrant. Mijn opmerkingen over de IQ-verschillen tussen volkeren – niet tussen rassen – zijn gestoeld op wetenschappelijke consensus. Maar ik zal er geen woorden meer aan vuil maken.’

Ramautarsing maakt een vrolijke en energieke indruk. De FvD’er gaat breed glimlachend in gesprek met veel bezoekers. Zo’n vijftien belangstellenden hebben zich gemeld voor de FvD-cafétour, die bestaat uit campagnebijeenkomsten in buurthuizen, kroegen en sportverenigingen. Daar proberen aspirant-raadsleden lokale bewoners te overtuigen en hen te vragen naar hun zorgen over de stad. Dat is ook de opzet in Amsterdam-Noord: Ramautarsing en Nanninga ontvouwen eerst de FvD-ambities, waarna bezoekers ervaringen delen en vragen afvuren op het duo. De avond wordt afgesloten met een door de partij gefinancierd drankje.

Het decor is een zaaltje in buurthuis Het Zwanenmeer. De ruimte doet denken aan een klaslokaal: een grijs getinte vloer is gevuld met vijftien plastic stoelen en een koffietafel. De ramen zijn bedekt met dichte luxaflex, in het midden staat een geluidsinstallatie die wordt geflankeerd door een gephotoshopte poster van de partijtop: Baudet draagt een zonnebril en Nanninga een pet van Top Gun. Het beeld is illustratief voor de informele sfeer in het zaaltje. Want hoewel er forse kritiek is van de bezoekers op het huidige stadsbestuur, blijven de bewoordingen beschaafd en de wordt de argumentatie vaak voorzien van persoonlijke ervaringen, met hier en daar een grap. Een hartgrondig debat komt niet van de grond, daarvoor zijn publiek en sprekers te eensgezind.

Seks-kunstwerk
‘Ik heb overal in Amsterdam gewoond en heb dus aan den lijve ondervonden hoe onze stad ten prooi is gevallen aan middelmatigheid: in het onderwijs, in de woningen maar zeker in het bestuur’, bijt Ramautarsing het spits af als alle stoelen zijn gevuld. Het overgrote deel van het publiek bestaat uit blanke mannen, waarvan de leeftijd varieert van dertig tot zeventig jaar. Hun dialect verraadt de Amsterdamse afkomst.

‘Onze prioriteit ligt bij het veranderen van de bestuurscultuur’

Een van de bezoekers is buurtbewoner Maxim Gortworst. De beleggingsadviseur heeft het vertrouwen in de huidige politiek verloren, hij vindt dat de Amsterdamse gemeente een onverantwoord financieel beleid voert. Gortworst snapt niet hoe de gemeente ‘drie ton subsidie kan uittrekken voor een seks-gerelateerd kunstwerk op de NDSM-werf’. ‘Investeer dat geld liever in de buurten; ga de verpaupering van de stad tegen.’ Zijn opmerking past perfect in de entourage van de ruimte: losrakende plafondplaten zijn bedekt met vuil, de ruimte wordt verlicht door tl-lampen en laatkomers moeten op tafels zitten omdat de stoelen op zijn.

Om de FvD-standpunten om te zetten in gemeentelijk beleid moet er ‘een bres worden geslagen in de kartelmuur’, kondigt Ramautarsing aan. Nanninga valt hem bij: ‘onze prioriteit ligt bij het veranderen van een bestuurscultuur, die nergens op wordt afgerekend en ook niet afrekenbaar is.’ De eerste beoogde hervorming is een gekozen burgemeester voor de stad. ‘Dat is een van de idealen; daar gaan we geen afstand van doen in eventuele onderhandelingen om in de raad te komen’.

Paradox
De ambitie om plaats te nemen in de Amsterdamse gemeente is groot, benadrukt Nanninga. De potentiële samenwerkingspartners? ‘Er is geen absolute voorkeur, maar qua politieke kleur liggen de VVD en het CDA dichtbij ons. Het CDA is een betrouwbare partij gebleken.’ Ook de SP wordt genoemd, ‘omdat het een echte volkspartij is’.

Voor een partij die bestuurlijke vernieuwing – met als speerpunt een breuk in de Amsterdamse ‘kartelmuur’ – pontificaal boven de agenda plaatst, is het een opmerkelijk antwoord. Alle drie de partijen zijn terug te vinden in verschillende lagen van bestuurlijk Nederland: VVD en CDA leveren de meeste burgemeesters van Nederland en maken deel uit van het landelijke kabinet, daarnaast zetelen de liberalen in de huidige Amsterdamse gemeenteraad – samen met de SP. De opmerking brengt Nanninga in een moeilijke paradox. Ze voegt er snel aan toe dat ‘de VVD natuurlijk wel de opperkartelpartij is’ en dat het FvD vooraf niemand uitsluit, ook de ideologische tegenpool DENK niet.

Het nieuws over de FvD-leden die zijn geroyeerd uit de partij omdat ze meer ‘interne democratie’ bepleitten, komt nauwelijks aan bod. Partijleider Baudet heeft het standpunt al voldoende toegelicht op de ledendag in Den Haag twee dagen eerder, vindt Nanninga. Voor de bezoekers is het ook niet relevant. Zij zijn vooral benieuwd naar hoe de FvD de Amsterdamse politiek wil opschudden. Het antwoord: een transparante bestuurscultuur. Meer openheid via internet over beleidsvorming, het stemgedrag van raadsleden, moties, gemeentelijke stukken – zogeheten E-democraty – en de beoogde financiële huishouding.

Nanninga hunkert naar electoraal succes in haar woonplaats. Maar ook als het FvD geen plaats in de Amsterdamse gemeenteraad bemachtigt, wil ze actief blijven voor de partij. ‘Of ze flikkeren me eruit als we het niet halen natuurlijk. Voor de journalisten in de zaal: dat was een grap.’

Na een klein uur maakt Nanninga er een einde aan. Een van de bezoekers roept dat de bar in de zaal ernaast open is; het bridgetoernooi is kennelijk afgelopen. ‘Dan gaan we in ieder geval niet in de subsidie snijden voor deze locatie’, lacht Nanninga. De opmerking wordt met gejuich ontvangen door de zaal. Het blijft immers een cafétour.