In teamverband zoveel mogelijk vragen goed beantwoorden. Dat is de essentie van een pubquiz. Velen doen mee voor de gezelligheid, voor anderen staat het testen van kennis voorop. “Mijn voordeel is dat ik geen muzieksmaak heb. Of ik nou naar The Beatles moet luisteren of naar One Direction, voor mij maakt het niets uit.”

Het is rond half acht op dinsdagavond. In café Gollem in de Amsterdamse Pijp bladert Erik (51) door Het Parool. Hij zoekt naar informatie die hem later op de avond nog van pas kan komen. De borrelaars aan het tafeltje naast hem gaan naar huis. De opgewekte, er voor zijn leeftijd niet oud uitziende Erik, verplaatst direct naar een van de net vrijgekomen stoelen. Het is de stoel waarop hij elke dinsdagavond te vinden is. “Weet jij hoe de zangeres heet die volgens velen onterecht uit The Voice is gestemd? Dat zou best wel eens gevraagd kunnen worden straks.”

Speciaalbier
Gollem is een van de inmiddels vele Nederlandse horecagelegenheden waar het van de andere kant van de Noordzee overgewaaide fenomeen pubquiz een vaste plek op de agenda heeft ingenomen. In teams van vijf of zes deelnemers schrijven de deelnemers de antwoorden op tachtig vragen op. Oorspronkelijk door cafébazen ingezet om op rustige doordeweekse avonden klanten te trekken, is tegenwoordig op elke dag van de week wel ergens een pubquiz te vinden. Voor velen maken de (soms verhitte) onderlinge discussies, het bijpraten tussen de acht rondes van tien vragen door en niet te vergeten het nodige speciaalbier een belangrijk onderdeel uit van een avond quizzen. Voor anderen, zoals Erik, gaat het toch vooral om de quiz zelf.

“Deelnemen aan quizzen is een grote hobby van me”, legt de in het dagelijks leven als onderzoeker werkzame Erik enthousiast uit. “Ik wil zo veel mogelijk weten en stop er dan ook tijd in om me goed voor te bereiden. De eerste keer dat ik deelnam dacht ik: ‘Hoe kan je dit allemaal weten?’ De vragen leken me nogal willekeurig gekozen. Maar na een tijdje begon ik patronen te herkennen en kreeg ik door welke kennis nodig is om hoog te eindigen. Je kunt het heel gericht trainen en dat doe ik dan ook. Met veel plezier.”

In 2008 nam Erik voor het eerst deel aan een pubquiz. In zijn toenmalige woonplaats Groningen deed hij dit in een team van vijf man. Dat aantal werd steeds kleiner en, om de kennis van de afgevallen teamgenoten op te vangen, werd Eriks feitenkennis juist groter. Sinds Erik in Amsterdam woont quizt hij vaak zelfs in zijn eentje. In een nabijgelegen kroeg weet hij zo’n drie à vier keer per jaar te winnen. Vanavond vormt hij zoals elke dinsdagavond een ijzersterk team met Peter (68), die hij kent van het quizzen.

Tijmen (28) presenteert de quiz in Gollem sinds een maand of twee. De vrolijke jongen, die de nodige (vaak erg flauwe) grappen de revue laat passeren bij het presenteren van de quiz, maakt deze elke week zelf. “Daar gaat zo’n vier à vijf uur in zitten. Ik presenteer hem dan op maandag en dinsdag. Erg leuk om te doen!” Hij vindt het “te gek” dat Erik en Peter zoveel weten en zijn quiz kunnen waarderen. Toch kraakt hij ook wel een kritische noot bij hun deelname: “Ze weten gewoon precies wat er bij quizzen gevraagd wordt en bereiden zich daar dan op voor. Ja, ik moet toegeven dat ik bij het maken van de quiz soms rekening met ze houd. Ik heb in mijn ogen een goede quiz gemaakt wanneer de winnaars minder dan zestig van de tachtig punten halen en het team dat onderaan eindigt meer dan dertig punten. Door soms net wat andere dingen te vragen dan wat er bij andere quizzen gevraagd wordt, is het voor Peter en Erik meestal niet te makkelijk om de zestig punten te halen. Zo is het uiteindelijk voor iedereen leuk.”

Timboektoe
De gepensioneerde Peter arriveert en neemt zijn vaste plek in. De keuze van de in grote slobbertrui gehulde, evenals Erik vriendelijke man voor deze stoel blijkt geen willekeurige. Peter zit schuin boven de bar zodat de barman hem gemakkelijk zijn bier kan aangeven. Opvallend snel na Peters komst gebeurt dit voor het eerst deze avond. Erik legt inmiddels zijn kladblok en pen op tafel. Hij plakt het plastic nepplantje dat op tafel staat en zet het op de vloer. Op de vrijgekomen plek installeert hij een zelf meegenomen leeslamp. Aan de voorbereiding zal het niet liggen.

“Ik moet toegeven dat ik bij het maken van de quiz rekening met ze houd”

Bij de eerste tussenstand na drie rondes staan de mannen op kop. Dit door onder meer te weten dat het voormalige Formosa tegenwoordig Taiwan heet, met ‘het witte goud’ asperges bedoeld worden en Timboektoe in Mali ligt. Mali komt iets gedetailleerder ter sprake omdat Peter het land ooit bezocht heeft. “Net als elk ander land in de wereld”, voegt hij nonchalant toe. “Dat heb ik me ooit ten doel gesteld en vervolgens ben ik ze een voor een afgegaan.”

Peter is naast wereldreiziger ook meervoudig Nederlands kampioen quizzen. Zijn enorme hoeveelheid kennis is echter niet altijd een voordeel. Het is namelijk niet zonder reden dat hij voornamelijk in Gollem quizt. “In veel andere kroegen in Amsterdam ben ik niet meer welkom, omdat ik altijd won. Ik sloot dan aan bij andere teams, maar waar ik ook aansloot, dat team won altijd. ‘Het moet ook leuk blijven voor de anderen’, kreeg ik dan te horen. Hier ben ik gelukkig nog wel welkom.”

Ronde vier, vijf en zes. Onder meer het jaar waarin Suriname onafhankelijk werd (1975), het geboorteland van prinses Margriet (Canada) en de naam voor de periode tussen twee ijstijden komen voorbij. Peter legt uit waarom dit laatste ‘interglaciaal’ moet zijn (“omdat het geen interbellum is. En ook geen Inter Milaan”). Het is duidelijk dat de avond vordert.

Wanhoop Deluxe
Een paar tafels verder beoordelen Pauline (“sinds vandaag 37!”) en Jessica (“schrijf maar op 30”) de quiz vooralsnog als “medium lastig”. De vriendinnen doen zo’n drie tot vier keer per jaar mee aan een quiz. “Ja, zoiets zal het zijn. Vaak sluiten we bij anderen aan, die ook met twee of drie zijn. Zo kwamen we hier vanavond die twee tegen”, wijst Jessica naar een stelletje dat aan de bar iets te drinken bestelt. “Onze teamnaam is Wanhoop Deluxe 2.0 en dat verklapt al wel dat we ons weinig illusies maken wat betreft de winst. Maar we vinden de gezelligheid ook een belangrijk onderdeel van een avond quizzen.” Zonder andere teamgenoten deelnemen zoals Erik en Peter zou hen niet zo goed afgaan, verwacht Pauline: “Ik denk dat ik in m’n eentje tot nu toe niet meer dan acht van de zestig vragen goed zou hebben gehad.” Jessica zet iets hoger in: “Nou, ik wel vijftien denk ik, al zou dat het dan ook wel zijn. Maar wel cool dat ze dit doen, hoor!”

In ronde zeven moeten de deelnemers van tien muziekfragmenten titel en artiest noemen. Ook dit gaat Erik goed af. Hij legt uit wat je moet doen om tijdens een pubquiz veel muziek te kennen: “Ik leer de nummers uit de Top 2000 altijd uit mijn hoofd. Ook alle nummers die ooit op één stonden in de Nederlandse Top 40. Typisch nummers die vaak gevraagd worden. Mijn voordeel is dat ik geen muzieksmaak heb. Of ik nou naar The Beatles moet luisteren of naar One Direction, voor mij maakt het niets uit.”

Na ronde acht is het tijd voor de eindstand. Erik en Peter eindigen bovenaan. Waar Peter het biertje dat bij de overwinning hoort gretig in ontvangst neemt, past Erik hier zoals elke week voor. Tevreden met hun overwinning praten de twee nog even na. De voorbereiding heeft weer nut gehad en er zijn geen reputaties geschaad. Zoals elke week krijgen de mannen de A4’tjes met goede antwoorden van Tijmen. Erik kijkt ze eerst even door om de goede antwoorden op enkele niet goed beantwoorde vragen op zijn kladpapier te schrijven, Peter neemt ze vervolgens mee naar huis. Op weg naar nog meer kennis. Ook Pauline en Jessica gaan tevreden naar huis (“We zijn vierde!”) en aangezien Peter en Erik op 59 punten zijn blijven steken geldt datzelfde voor Tijmen.