Emil van Oers vindt dingen uitleggen het leukste wat er is. Hij is dan ook niet voor niets redacteur, verslaggever en presentator bij NOS op 3. “Ik vind het vooral leuk om dat op een laagdrempelige en creatieve manier te doen, zodat je een groot publiek kunt bereiken, maar ook zodat mensen het nieuws vervolgens beter begrijpen.”

Op weg naar Hilversum gooit hij maandagochtend vast zijn eerste verhaalideeën op communicatieplatform Slack, net als de rest van het redactieteam. Eenmaal aangekomen in het NOS-gebouw is het tijd om de verhaalideeën te pitchen. “Wat hebben we nodig? Wat moeten we daarvoor doen?” Op maandag zet de redactie alle lijntjes uit voor de rest van de week. En zo ontstaan de eerste elementen voor een videoproductie.

Geen presentator, wel een verteller

Voor Emil is het geen kleinejongensdroom geweest om verslaggever of presentator te worden, maar journalistiek zat wel altijd al in zijn achterhoofd. Uiteindelijk begon hij in 2008 met de master Journalistiek in Groningen en is hij serieus het vakgebied ingedoken. Inmiddels is Emil hét gezicht van de uitlegvideo’s – de explainers – van NOS op 3. Maar dat is per toeval ontstaan. Na de start van NOS op 3 kwam de redactie er al snel achter dat het in sommige verhalen prettiger is om een verteller in beeld te hebben.

“Soms moet je gewoon wat in de camera vertellen, want dan kan je de boodschap beter overbrengen en een grapje maken. De toegevoegde waarde van vertellers in beeld is online net zo groot als op tv.” NOS op 3 laat dan ook niet voor niets steeds meer mensen in beeld. Steeds vaker vertellen redacteuren in de video’s hoe zij het journalistieke proces hebben doorgemaakt. “Het gaat daarbij dus niet zozeer om een rol als presentator, maar om een rol als verteller.”

Focus op online

Hoewel NOS op 3 eerst ook tv-programma’s maakte, heeft de redactie al snel de focus gelegd op online. “Sinds we zijn overgestapt naar online, is het als een trein gegaan. Je hoeft je dan bijvoorbeeld ook niet meer per verhaal aan maximaal twee minuten uitzendtijd te houden, dus we zijn gaan experimenteren en gaan kijken wat er werkt.” Zo was bijvoorbeeld het verhaal over klimaatvluchtelingen een bevestiging om door te gaan met de explainers. “Dat was de eerste keer dat zo’n verhaal echt booming ging. Die video is iets van 2,5 miljoen keer bekeken op Facebook. Voor ons was dat zoiets van: oké, deze verhaalvorm werkt, we maken inhoudelijk een punt en het is een eye opener voor het publiek.”

Ook inhoudelijk zijn de producties veranderd sinds de focus online ligt. “Met het tv-programma waren we bezig om met het nieuws mee te gaan. Nu houden we ons bezig met andere relevante zaken die wel met actualiteit te maken hebben, maar niet per se hard eerstelijnsnieuws zijn. We merken dat mensen toch wel aan nieuws komen. Wij zijn er om meer context te bieden bij dat nieuws. En daarmee zijn we echt een toegevoegde waarde voor onze doelgroep en binnen het medialandschap.” Nu bereikt NOS op 3 met zijn online focus namelijk de twintigers en dertigers die de redactie wil bereiken, in plaats van de veertiger die tv keek.

Bij NOS op 3 vond er dan ook een duidelijke verschuiving plaats van tv-denken naar online-denken. Tegenwoordig plaatst de redactie zo’n drie à vier video’s per week op het YouTube-kanaal, maar dit is minder dan voorheen. “Het jongerenpubliek is niet meer zo geïnteresseerd in kwantiteit. Die willen gewoon kwaliteit. En dat kost tijd.” Voor NOS op 3 is het dan ook belangrijk om gehoor te geven aan die behoeften van de doelgroep. Commentaren worden bijgehouden. Volgers worden bedankt. “We vragen ons publiek ook welke verhalen zij willen horen. En dat levert steeds meer reacties en vruchtbare ideeën op.”

Controlfreak binnen een veranderlijk vak

De explainers werden voor NOS op 3 een van de vertelvormen die nu een vaste rubriek zijn geworden. “Dat is echt mijn kindje.” Emil voelt zich dan ook erg verantwoordelijk voor de producties. “Ik ben echt een controlfreak wat dat betreft. Ik wil het onderzoek zelf doen, de teksten zelf schrijven en de animaties zelf bedenken.” Uiteraard gaat dat niet zonder hulp. “Zowel intern als extern schakelt NOS op 3 deskundigen in om ervoor te zorgen dat alles inhoudelijk honderd procent klopt. Bovendien komt de vormgever regelmatig met betere ideeën over de animaties dan die ik had. Maar uiteindelijk wil ik wel alles onder controle houden.”

Inmiddels weet Emil ook dat het veranderlijke journalistieke vak niet uit een boek te leren valt. “Veel van wat ik op mijn studie had geleerd over storytelling kon ik meteen vergeten. Journalistiek is geen exacte wetenschap. Elke redacteur heeft een andere mening en dat kan per verhaal verschillen. Je wil graag alles in beton gieten, maar dat kan gewoon niet. Journalistiek is heel veranderlijk. En zeker NOS op 3.”

De vraag is dan ook hoe NOS op 3 er over tien jaar uit zal zien. “Ik denk dat wat wij nu doen over tien jaar veel meer gemeengoed is over de hele breedte van de NOS.” Want NOS op 3 mag steeds nieuwe vormen van online journalistiek uitproberen. Of het nu gaat om het gebruik van grafische middelen, uitlegmethodes en een andere manier van filmen. “Wij hebben alle vrijheid om te experimenteren.” En wat lukt, wordt uiteindelijk ook op hoger niveau doorgevoerd. “Ik hoop dat NOS op 3 het kleine broertje blijft van de NOS, maar ook wel een kweekvijver blijft voor nieuw talent en nieuwe vormen van journalistiek.” We gaan het zien.