Adrian Roling (50) werkt achter de schermen aan het vlaggenschip van de NOS: het Achtuurjournaal. Als eindredacteur beslist hij welk nieuws in de uitzending komt. ‘Ik zou af en toe wel iets meer met mijn vuist op tafel willen slaan en zeggen: dit moeten we doen, dit is belangrijk.’

Wanneer is het Achtuurjournaal af?
‘Het kan zijn dat er om acht uur dingen gebeuren die je echt nog in je journaaluitzending wil hebben. Dan probeer je snel nog een verslaggever of correspondent live te krijgen. Het laatste nieuws dat binnenkomt wil je ook nog even kort aanstippen. Het Achtuurjournaal is pas écht af om vijf voor half negen.’

Jij praat in het oortje van de presentator?
‘Ja, dat is heel handig. Dan vertel ik: ‘Er komt het laatste nieuws bij en we wachten nog op beeld, maar je kunt er alvast wat over zeggen.’

Wat zie je als jouw belangrijkste taak als eindredacteur?  
‘Oei, dat is moeilijk. Het belangrijkste is dat je het nieuws brengt. In het Achtuurjournaal moet een bepaalde balans zitten, met voors en tegens, dat is pure journalistiek. Het zijn vaak zware onderwerpen, daartegenover moet je ook een licht onderwerp kunnen zetten. Er moeten niet alleen woordvoerders, maar ook ‘gewone’ mensen aan het woord komen. Ik probeer altijd die mix in de gaten te houden.’

Moet je daar hard je best voor doen? 
‘Het is een wisselwerking. We zijn het op de redactie vaak eens. Soms wil ik iets graag in de uitzending en moet bijvoorbeeld de binnenlandredactie daar heel hard haar best voor doen. Soms wil de binnenlandredactie iets in de uitzending hebben, waarvan ik denk: nou, nou, nou. Als eindredacteur moet je ook alle belangen in de gaten houden. Er spelen zoveel dingen. Ik heb echt een helicopterview.’

Hoe zorg je er tijdens de huidige crisis voor dat het geen coronajournaal wordt?
‘Dat is tegenwoordig heel moeilijk. In maart en april hadden we soms uitzendingen waar bijna alleen maar coronagerelateerde onderwerpen aan bod kwamen. Nu proberen we te bewaken dat er ook andere onderwerpen komen.’

Hoe kijk je terug op maart en april?
‘Iedereen wil in het begin alles weten. We wisten niks. Alles wat we over corona konden vertellen was interessant en relevant. Op het moment dat de kennis voorradig is, dan krijg je steeds meer ruimte voor andere verhalen.’

Wat veranderen de persconferenties over het coronavirus aan het karakter van het Achtuurjournaal?
‘Vaak weet ik de dag van tevoren al wat de belangrijkste maatregelen gaan worden. Op het moment dat dit bekend gemaakt wordt moet je schakelen. Wat is er nieuw, wat is er belangrijk om te weten? Het blijft anticiperen. We worden er steeds handiger in. Eerst keken we om zeven uur gestrest naar de persconferentie, tegenwoordig heb ik om elf uur ’s ochtends mijn draaiboek al gemaakt.’

Alles went?
‘Alles went.’

Kan de gemiddelde journalist eindredacteur zijn?
‘Veel willen of durven het niet. Je moet kunnen schakelen, het overzicht hebben en van alles wat weten. Ik heb algemene kennis, geen specifieke kennis. Redacteuren zitten vaak zo diep in een onderwerp, dat het moeilijk is om te communiceren wat precies het nieuws is. Dan is het mijn taak om te achterhalen wat de kernvraag is en of het logisch is wat er verteld wordt.’

Is dat jouw kracht als eindredacteur?
‘Ja, gedurende dag overleg ik vaak met verslaggevers. Sommigen weten precies wat ze doen, met anderen ga ik echt sparren. Als het voor de hand ligt kan ik feiten checken, maar ik weet ook niet alles.’

Wat is jouw grootste blunder?
‘Een echte blunder? Ik heb nog nooit iemand doodverklaard die niet dood was.’

‘Ik was net eindredacteur toen in 2004 bij mij het nieuws binnenkwam dat Theo van Gogh doodgeschoten was in Amsterdam-Oost. We hadden geen beeld, geen bevestiging. Toen heb ik voor mijn gevoel, dat vind ik nog steeds, net te lang gewacht om te melden dat het om Van Gogh ging. Dat had ik eerder moeten doen. Het was zo groot.’

Dat is inmiddels vijftien jaar geleden. Is eindredactie zo leuk dat je het al zo lang doet?  
‘Ik dacht altijd, dit doe ik vijf à tien jaar en dan ben ik er klaar mee. Ik ben er nog steeds niet klaar mee. Zolang ik leer, blijf ik het doen. Het leuke aan eindredactie is dat je aan het einde van de dag gewoon klaar bent.’

Je neemt het werk niet mee naar huis?
‘Zelden.’

Jouw vrouw is journaliste. Gaat het aan de keukentafel over het nieuws van de dag?
‘Zo weinig mogelijk. Het gaat bij ons niet de hele dag over het nieuws.’

Er zijn ook heftige dingen gebeurd in jouw carrière. In 2015 kwam Tarik Z. het NOS-gebouw binnen met een nepwapen. Jij was aanwezig bij het incident. Dat is wel even anders thuiskomen.
‘Ik zat er bovenop. Terwijl iedereen geëvacueerd werd, bleef ik achter met twee anderen. Vanuit de regie keken we hoe hij daar stond. Ik ben naar de studio gelopen om met hem te praten en toen kwam de politie binnenvallen. Eenmaal buiten had ik een hoop adrenaline, maar was ik niet heel bang. Doordat ik er zo dicht bovenop zat, kwam ik snel bij het feit dat hij niet heel gevaarlijk was. Het was net voordat de uitzending begon, dus ik stond al op scherp.’

Werk je graag tegen de klok?
‘Ja, ik vind dat wel fijn. Daar word je het allerscherpst van. Het is leuker om een uitzending te hebben waar je echt je volledige concentratie bij moet houden dan een uitzending waarvan je eigenlijk ’s ochtends al weet wat het nieuws van de avond wordt. Daar word je een beetje slordig van.’

Dat maakt jou op-en-top eindredacteur. Nooit vóór de camera willen staan?
‘Nee, helemaal niet.’

Wat wel?
‘Wat ik heel leuk vond om te doen is voor de buitenlandredactie werken. Je mag mee met de correspondent naar de locatie, maakt terplekke verhalen. Dat zijn de krenten in de pap.’

Zijn er eindredacteuren waar je tegenop kijkt?
‘Jawel. Er zijn eindredacteuren die extraverter, emotioneler en meer bevlogen zijn dan ik. Daar heb ik respect voor. Zij krijgen dingen voor elkaar, die ik misschien niet voor elkaar krijg. Ik zou af en toe ook wel iets meer met mijn vuist op tafel willen slaan en zeggen: dit moeten we doen, dit is belangrijk. Ik kan heel goed relativeren. Doen we het vandaag niet, dan komt het morgen wel.’

Misschien is dat wel de reden dat je het zolang volhoudt, relativeren?
‘De manier waarop je iets in de uitzending krijgt is vaak belangrijker dan het verhaal zelf. De kunst is om een bepaalde spanning op te bouwen, zodat mensen tot aan het weer toe blijven kijken naar het journaal. De volgorde van het nieuws, hoe de presentator jou door het nieuws heen praat en of daar een gesprek of juist een uitleg bijkomt. Het bepaalt hoe je de uitzending beleeft. Dat is het leuke aan eindredactie.’