Marloes Lemsom zet zich als politiek journaliste al negen jaar in om de macht in Den Haag te controleren. Van een door muizen bevolkte radiocel klom ze op naar de Haagse redactie van het grootste actualiteitenprogramma van Nederland. Hoe gaat zij om met de verantwoordelijkheid van de journalist als objectieve waakhond? “Soms voelt een politiek interview als een bokswedstrijd.”

“Ik woonde tijdens mijn studie in de oude studentenkamer van premier Balkenende. Tijdens de verkiezingscampagnes van 2006 kwam de studentenzender alle lijsttrekkers in hun oude studentenkamers interviewen. Dus toen kwam Balkenende naar zijn oude kamer toe en dat was best wel leuk, hij kwam uit Zeeland en ik ook. Doordat ik toen met hem heb gesproken, heb ik de campagne veel beter gevolgd dan ik uit mezelf zou doen.”

Zo stond premier Balkenende aan de wieg van de carrière van politiek journalist Marloes Lemsom. Ze vertelt dat ze van huis uit namelijk helemaal geen speciale interesse voor politiek heeft meegekregen. In eerste instantie besloot ze Communicatiewetenschap te gaan studeren in Amsterdam. “Waarom weet ik eigenlijk niet meer.”

Tijdens haar studie Communicatiewetenschap gaat Lemsom een half jaar studeren in Texas. Hier zit ze op de eerste rang bij de presidentsverkiezingen van 2008. “Dat was de eerste keer dat Obama won. Texas is een Republikeinse staat, maar ik studeerde in Austin en dat is juist een hele liberale stad. Dat was zo’n groot contrast met de rest van die staat, dat iedereen daardoor heel erg links werd.” In de colleges was de strijd tussen Obama en McCain regelmatig het onderwerp. “Ik vond het zo interessant om te zien wat daar allemaal achter zat, dat had ik daarvoor nooit op die manier bekeken.”

Naar aanleiding van deze ervaring kiest Lemsom ervoor om de Master Politieke Communicatie te studeren. Daarna volgt ze ook nog de Master Journalistiek en Media.

“Ik had tijdens mijn studie een ochtendprogramma op AmsterdamFM met een vriendin samen. Dat deden we elke dinsdagochtend van 7 tot 9 voor de colleges begonnen, één van ons presenteerde en de ander zat aan de knoppen. Met z’n tweeën runden we dan het hele programma, dat was echt een speeltuin.” Het begin van de carrière van Lemsom was dus niet voor uitslapers, en ook niet voor angsthazen. “Bij AmsterdamFM werkten we in een inspreekcel op een zoldertje op het Rokin, maar daar stonden ook de afvalzakken. Dan was je het nieuws aan het oplezen en liep er soms plotseling een muis over je voet.”

Tijdens haar Master Journalistiek en Media loopt Lemsom stage bij Nieuwsuur, waar ze daarna nog zeven jaar blijft werken. Hierna werkte ze voor RTL Late Night en Buitenhof. Momenteel werkt Lemsom bij actualiteitenprogramma EenVandaag, schrijft ze stukken voor Vrij Nederland en schuift ze vaak aan bij talkshows zoals Op1 als politiek duider. Bij al die werkplekken blijft één ding hetzelfde: het Binnenhof als onderwerp.

“Ik vind informeren heel belangrijk, maar de waakhondfunctie nog meer. Als je als journalist een waakhond wil zijn moet je echt weten hoe het op de achtergrond allemaal gaat. Daarvoor heb je toch een specialisatie nodig in bepaalde onderwerpen, dan komen mensen na een tijdje ook naar jou toe om dingen te melden.”

Krijg je veel tips?

“Ja, maar het zijn ook vaak tips waarvan je denkt: dit is wel heel gekleurd. Dat de ene partij over de andere partij tipt bijvoorbeeld. Dus een tip moet je ook altijd weer op waarde weten te schatten.”

Hoe doe je dat?

“Constant denken: welk belang heeft iemand erbij om dit tegen mij te zeggen? Je kan makkelijk je tv-programma vullen met allemaal plannen van partijen, maar eigenlijk zou ik liever vertellen: wat hadden ze eigenlijk bedacht en is dat wel gelukt? Of: hoe is deze afspraak tot stand gekomen, is dat op basis van feiten of van andere belangen? Dat kost veel meer tijd. Dus de neiging om dat eerste te doen is soms groot, omdat een programma nou eenmaal vol moet. Terwijl dat tweede ook echt superbelangrijk is.”

Je hebt aangegeven dat je objectiviteit ontzettend belangrijk vindt, dat je in Den Haag nooit zou vertellen wat je stemt. Waarom vind je dat zo belangrijk?

“Stel dat een partij zou weten dat ik wel of niet op die partij stem, en dat ik iemand interview. En stel je voor dat die politicus dan zo geslepen is dat hij zegt: ‘Maar jij stemt op die andere partij en niet op mij, dus ik snap dat je zo kritisch doet.’ Of juist andersom, dat ik iemand interview en dat er dan wordt gedacht: ‘Maar ze stemt op die partij, dus is het logisch dat ze daar geen kritische vraag over heeft’. Ik wil niet in een hokje zitten.”

Dan sta je eigenlijk al 1-0 achter.

“Precies. En wat eigenlijk een nog belangrijkere reden is: je persoonlijke mening en je journalistieke werk zijn echt prima te scheiden. Ik vind dat het allerbelangrijkste, het fundament onder mijn werk. Anders kan ik net zo goed bij een partij gaan werken.”

Wat vind je belangrijker: de waakhond of de objectiviteit?

“Dat is geen keuze, dat moet echt allebei. Collega’s spreken elkaar er ook op aan als ergens een mening in zit, zeker in Den Haag. Omdat het daar zo belangrijk is dat je ook verslag doet van onderwerpen die je misschien niet zo boeiend vindt, maar die voor de samenleving wel van belang zijn.”

Voor Lemsom is objectiviteit het fundament onder haar werk: ‘Het is niet zo dat ik voor de lol koffie zou gaan drinken met een politicus, als ik dat doe is dat om informatie te krijgen.’

 

Is er nog iets dat je heel graag zou willen doen in je carrière?

“Politiek interviewen vind ik eigenlijk het allerleukst. Soms voelt een politiek interview als een bokswedstrijd. Of een soort dans, waarbij je alle informatie uit iemand anders wil halen, terwijl diegene dat misschien maar voor de helft wil en ook een beetje wil shinen.”

“Het lijkt mij heel leuk om meer politici live te interviewen, want als je onder tijdsdruk van live tv staat is een interview nog ingewikkelder, vanwege die tijdslimiet. Soms neem ik nu iets op en dan heeft een politicus al een heel verhaal bedacht. Dan laat ik hem eerst even zijn verhaal afdraaien,  daarna stel ik dan de relevante vragen en die monteer ik in de reportage. Als je het live moet doen, heb je die luxe niet.”

Je hebt ook meegewerkt aan het boek van Joost Vullings over Pim Fortuyn. Zou je jezelf ooit een boek zien schrijven?

“Om een boek te schrijven heb je echt een lange adem nodig, daar heb ik nu echt het geduld niet voor. Maar ik sluit het niet uit, misschien in de toekomst. Dan zou ik wel een biografie over een politicus willen schrijven.”

Nog specifieke personen in gedachten?

“Ik heb een scriptie geschreven over de communicatiestrategieën van Rutte, toen was hij één of twee jaar premier. Daarvoor heb ik toen allemaal mensen geïnterviewd die ooit zijn communicatiemedewerkers waren geweest. Bijna allemaal zeiden ze: ‘Hij lacht alles weg, maar dat kun je natuurlijk niet eeuwig blijven doen’. En hij zit er nu nog steeds!”

“Ik had ook wat journalisten daarvoor geïnterviewd, eentje daarvan was Max van Weezel. Hij vertelde dat hij Rutte dus altijd ‘Markje’ noemde.”

Denk je dat Rutte dat leuk vond?

“Ik denk het wel, ik denk dat hij Max ook wel mocht.”

Praat je zelf ook weleens amicaal met politici?

“Ja, soms wel.”

Wordt het daardoor moeilijker om iemand stevig te interviewen, als je bijvoorbeeld vaker met een politicus een kop koffie hebt gedronken?

“Nee, daar heb ik echt totaal geen last van. Maar het is ook niet zo dat ik voor de lol koffie zou gaan drinken met een politicus, als ik dat doe is dat om informatie te krijgen. Ik zou nooit naar het verjaardagsfeestje van een politicus gaan.”

Denk je dat als je in een andere studentenkamer dan die van Balkenende had gewoond, dat het dan helemaal anders was gelopen?

“Dat is heel gek, maar ik denk het echt. Misschien was ik wel in de journalistiek geëindigd, maar of ik echt de politieke journalistiek was ingegaan? Dat weet ik niet.”

Wat vonden je ouders toen je dit werk ging doen?

“Journalistiek vonden ze denk ik wel een logische keuze voor mij, maar politiek echt niet. Ik weet ook nog dat ik de dag voordat ik mijn stage begon bij Nieuwsuur nog het boek ‘Politiek voor Dummies’ heb gekocht. Maar ik denk dat het juist goed is als er meer mensen in de politieke journalistiek gaan werken die die interesse niet vanuit huis hebben meegekregen, dan heb je ook een beter beeld van hoe de gemiddelde kijker de politiek beleeft. Ik vind het heel belangrijk om je er als journalist bewust van te zijn dat heel veel mensen geen idee hebben wat het verschil is tussen een coalitie en een kabinet.”

Volgen ze door je werk nu wel de politiek?

“Wel meer! Soms kom ik binnen en dan staat gewoon spontaan Politiek24 op.”

Een beetje hetzelfde als een studentenkamer; als je er een keer mee in aanraking komt…

“Precies.”

Lemsom vertelt dat ze haar ouders wel toevertrouwt op welke partij ze zelf stemt. “Zij weten hoe voorzichtig ik ermee omga.”