Van een jonge Ed Sheeran tot de Nederlandse rockers van Golden Earring; van pop, tot rock, tot metal en alles daartussenin en daarbuiten; allerlei soorten artiesten komen voorbij in de video-interviews van FaceCulture en bij de live evenementen van Behind The Music. Ik sprak de oprichter van deze twee platformen, interviewer Martin Kuiper, over zijn journalistieke aanpak, hoe een studie natuurkunde best van pas kan komen in de muziekjournalistiek en over het zoeken en vinden van verhalen.
Van bèta naar alfa
Martins interesse in muziek begon op vroege leeftijd. “Er zijn foto’s van mij als klein kind, dat ik met een koptelefoon op zat. Ik kocht mijn eerste singeltjes en lp’s toen ik zes was. Toen ik ging studeren ben ik zelf gitaar gaan spelen en liedjes gaan schrijven, maar de muziekinteresse was er altijd al.”
Toch koos Martin oorspronkelijk voor een andere studierichting: experimentele natuurkunde. Maar ook tijdens zijn studie bleek de muziek weer een belangrijke rol te spelen, zo ging Martins afstudeeronderzoek over de kwaliteit van de zang van pop- en rockzangers. “Muziek bleef altijd wel de overhand hebben. Toen ik klaar was met natuurkunde, merkte ik gewoon dat ik heel erg was afgedwaald van hetgeen dat ik eigenlijk gevoelsmatig wilde. Ik wist wel zeker dat ik niet het bedrijfsleven in wilde, als in consultant worden ofzo. Mijn vader was er aanvankelijk niet heel erg blij mee, dat ik dat niet deed. Maar ik dacht, ik ga nu gewoon doen wat ik zelf wil. En toen ben ik de journalistiek ingegaan.”
FaceCulture
In 2002 werd FaceCulture tot leven gebracht. FaceCulture begon als een website, waar Martin video-interviews met allerlei soorten artiesten op plaatste. Vanwege het modem-tijdperk werden deze interviews toen nog opgeknipt in meerdere korte fragmenten van een à twee minuten. Uiteindelijk verplaatste het platform naar YouTube, waar er dagelijks zo’n 20.000 mensen naar de meer dan 13.500 video’s kijken.
Het succes van FaceCulture is niet vanzelf ontstaan. “Hoe ik de interviews aanpak, is wel heel erg op intuïtie, maar er zit ook altijd een hele grote analytische component in. Als je ze luistert, het klopt gewoon: het verhaal is rond, er zitten geen losse eindjes in. Dat is de analytische manier van denken die ik bij natuurkunde heb opgedaan.”
Het is dodelijk als jij op een gegeven moment op je blaadje gaat kijken naar de volgende vraag.
De interviews worden vaak overladen met positieve reacties. “Ik was me daar in het begin ook minder bewust van hoor. Bij de eerste interviews die ik deed kreeg ik altijd goede reacties en dan dacht ik: hoe kan dat nou? Omdat ik intuïtief werk en mensen respectvol benader. Of ik nou Robbie Williams interview, of ik zou jou bijvoorbeeld interviewen, ik ben gewoon wel oprecht geïnteresseerd. Het is dodelijk als jij op een gegeven moment op je blaadje gaat kijken naar de volgende vraag. En ik denk dat die combinatie, die oprechte interesse, plus het goede doorvragen en je verhaallijn bewaken, dat dat uiteindelijk hetgeen heeft gemaakt dat FaceCulture en Behind The Music nu zijn.”
Typhoon bij Behind The Music (Foto: Behind The Music)
De kunst van het interview
Toch kan het best moeilijk zijn om iemand echt te laten praten. “Veel interviews lijken op het oog, op het oor, heel interessant, maar eigenlijk wordt er niks gezegd. Iemand echt, echt laten praten is best moeilijk. En met echt laten praten bedoel ik juist heel klein laten praten, met voorbeelden uit hun eigen leven.”
Hier komen de oprechte interesse, analytische componenten en intuïtie weer goed van pas, zo bleek bijvoorbeeld uit Martins interview met Marco Borsato. “Op een gegeven moment gaf hij zich en zei hij dat hij echt gelukkig is op de momenten waarin hij onder water aan het snorkelen is. En ik liet hem dat omschrijven. Ja, daar schrok hij van. Hij was helemaal van ‘shit, wat vertel ik nou? Is dit niet te cheesy?’ Ik zei, ‘nee, juist niet, dit is het!’ Toegang krijgen tot iemands leven, waarin iemand zich geeft, dat is de kunst van het interview. Ik ben zelf ook iemand die vrij open is, ik denk dat dat ook meespeelt. Ik deel mezelf ook snel en dan krijg ik het ook sneller terug van andere mensen.”
De interviews van FaceCulture staan erom bekend dat ze vaak behoorlijk de diepte in kunnen gaan. Zo liepen bij het interview met Charles Bradley de emoties hoog op. “Dat hele interview was natuurlijk een aaneenschakeling van treurigheden. Ik kan wel vrij goed mijn eigen emoties scheiden van hetgeen dat er gebeurt. Dat betekent niet dat ik emotieloos ben, want ik leef wel mee met diegene. Ik heb bij Charles Bradley bijvoorbeeld de camera gewoon gestopt. Toen heb ik hem even getroost. Dus die ruimte is er wel.”
De waarheid achterhalen
Door de jaren heen is er nogal wat veranderd, bijvoorbeeld in journalistieke aanpak. De waarheid achterhalen kan namelijk ook gevolgen hebben. “Ik heb bijvoorbeeld één artiest die me nooit meer wil spreken. Dat gebeurt me normaal nóóit. Ik zou Ed Kowalczyk van Live interviewen over zijn nieuwe plaat, dat was allemaal love, peace and happiness. Op een gegeven moment op Pinkpop had hij zijn oude bandleden voor het blok gezet. Hij wilde een leadzanger bonus hebben van een paar ton. Toen dacht ik, je praat over love, peace and happiness en je zit je eigen kameraden van vroeger gewoon zo te verneuken. Dus toen vroeg ik daarnaar. Ik heb hem niet aangevallen, maar ik vroeg gewoon: ‘klopt dit verhaal?’ En toen werd hij ongemakkelijk. Ik denk dat ik dat nu minder zou doen, toen was ik nog meer echt journalistiek journalistiek bezig. Ik vond toen echt dat de waarheid naar boven moest komen, dus ook ongemakkelijke waarheden. Maar goed, als hij nu ziet dat ik een aanvraag heb ingediend, dan doet hij het niet.”
“Ik ben er op een gegeven moment ook achter gekomen dat niet iedereen bepaalde dingen wil weten, dat niet iedereen het over bepaalde gevoeligheden wil hebben of dingen wil verwerken, omdat het gewoon te pijnlijk is. Daar ben ik nu wel meer mee bezig. In het begin kreeg ik nog wel eens te horen dat sommige artiesten mij een soort psycholoog noemden.”
Verhalen zoeken
Uiteindelijk gaat het Martin om het zoeken naar en het vertellen van een verhaal. “Ik ben echt niet bezig met hoe ik zelf over kom. Ik ben alleen bezig met wat het verhaal is van degene die tegenover me zit en hoe ik dat verhaal zo goed mogelijk los kan krijgen. En soms weet ik niet eens welk verhaal er zit. Dat ontwikkel je ook door al die duizenden interviews. Bij Nothing But Thieves bijvoorbeeld, toen kreeg ik drie bandleden en voelde ik dat er spanning zat binnen die band. Ik voelde ook dat die zanger meer wilde vertellen dan wat de gitaristen wilden. Een paar maanden later was Lowlands, dus ik zei tegen de persdame, ‘ik wil graag een interview met de zanger van Nothing But Thieves, want er zit een verhaal.’ Toen zei zij ook, ‘wat voor verhaal zit er dan?’ en ik zei, ‘dat weet ik nog niet, maar er zit wel een verhaal.’ En dat kwam ook terug uit dat interview. Daarin praat die zanger voor het eerst over dat hij slaapproblemen heeft gehad, enorm depressief is geweest en dat de band bijna uit elkaar is gegaan.”
Je moet wel zelf enigszins goed in je vel zitten om oprecht geïnteresseerd te zijn in anderen.
Smoelloos
Opvallend aan FaceCulture is dat de interviewer (bijna) nooit in beeld is. “FaceCulture is romantisch, dat is eigenlijk smoelloos. Mensen wisten heel lang niet wie erachter zaten. Ik heb ook heel lang dingen afgehouden. Ik werd door scripties benaderd en noem maar op, maar ik dacht, wie ben ik om iets te vinden? Dat had ook te maken met dat ik zelf ook minder goed in m’n vel zat. Ik heb vroeger ook veel gestotterd en dat weerhield me eigenlijk ervan om zelf willig in beeld te komen. Ik bedoel, FaceCulture draait echt om de artiest.”
Na meerdere jaren FaceCulture werd het allemaal wat lastiger. “Mijn eigen leven was toen ook moeilijker, mijn moeder was net overleden, met een lang ziekbed. En je moet zelf wel enigszins goed in je vel zitten om oprecht geïnteresseerd te zijn in anderen. Dat kostte me steeds meer moeite. Ik dacht, waarom doe ik het eigenlijk nog? Maar als ik stop, dan is het dat. Ik heb er wel heel veel ervaring mee opgedaan. Ik heb er echt heel veel goodwill mee opgebouwd en dat merkte ik gewoon. Dat moest ik gaan gebruiken. Ik dacht vooral: wat wil ik er zelf nog uithalen?”
Behind The Music
In 2018 vond de eerste editie van Behind The Music plaatst. Bij de evenementen van Behind The Music interviewt Martin artiesten voor een live publiek, met oudere FaceCulture interviews en interviews met intimi van de artiest als ankerpunten. Dat is nogal een verandering: van de voorheen bijna anonieme interviewer bij FaceCulture naar een presentator op het podium voor een live publiek. “Je moet op een gegeven moment ook jezelf onder druk zetten. Dat stotteren, ik wist gewoon, dat is een drempel die ik moet overwinnen en ik weet, als ik onder druk sta, dan gebeurt dat, of als ik enthousiast ben, dan heb ik het soms nog. Ik dacht, ik moet zelf dat podium op. En ik wilde eigenlijk meer grote verhalen vertellen. Ik kreeg ook best vaak mailtjes van mensen die vroegen: ‘kunnen we ook eens bij een interview aanwezig zijn?’”
Rinus Gerritsen bij Behind The Music (Foto: Behind The Music)
Na wat experimenteren kreeg Behind The Music steeds meer vorm. Interviews met intimi bleken een waardevolle toevoeging te zijn. “Al vrij snel bleek wel dat dat te gek was, omdat mensen eerlijker zijn. Die avond met Rinus Gerritsen van Golden Earring, die mensen die er geweest zijn, die zijn gewoon twee uur in crowd geweest bij Golden Earring. Je krijgt echt een beeld van hoe die band met elkaar omgaat.”
Verandering en vrijheid
Met verandering komt ook spanning. “De eerste Behind The Music heb ik gedaan zonder bekenden. Ik heb gezegd, ‘ik wil niemand in het publiek hebben die ik ken’. In m’n interviews was ik al helemaal vrij, dan ben ik me niet bewust van wie ik zelf ben of hoe ik overkom, maar met Behind The Music, en dan vooral de eerste, natuurlijk wel. Ik was zelf ook zenuwachtig. Ik weet nog goed dat ik een half uur van tevoren de zaal in keek en dacht, shit. Er zat gewoon bijna 200 man. Ja, toen moest ik wel. Nog steeds, als ik in m’n eentje opkom en het verhaal vertel, dat gaat me steeds beter af, maar zodra de gast erbij is, dan ben ik helemaal mezelf. Want dan kan ik goed die interactie aan en kan ik de rol spelen van aangever, of doorvragen, of het publiek erbij betrekken. Wat ik ook steeds meer doe is dat ik zelf ook dingen vertel, bijvoorbeeld over hoe ik zelf de interviews ben ingegaan.”
De toekomst
De toekomst ziet er goed uit. Martin werkt als muziekjournalist bij het Financieel Dagblad, is druk bezig met verschillende nieuwe concepten en is zoals altijd ook actief met FaceCulture en Behind The Music. “Als je over 30 jaar FaceCulture ziet, dan denk ik dat het een enorme database is, een soort geschiedenis van artiesten. Bijvoorbeeld als je Ed Sheeran interviews ziet bij ons, ja, dat is wel heel leuk en dat heeft dan ook z’n waarde. Behind The Music wil ik ook zodanig opbouwen dat het eigenlijk niet eens uitmaakt wie de gast is, maar dat je gewoon weet dat je een mooie inhoudelijke avond krijgt, als je houdt van verhalen en van muziek. Daar wil ik naartoe.”
