In 2020 stuit podcastmaker Ilan Hoekstra op een mysterieus videogesprek tussen Joran van der Sloot en een onbekende man. In het videogesprek spreekt Joran met de man over het overmaken van geld en een eventuele verstopplaats van het lichaam van Natalee Holloway. Merkwaardig genoeg praten de twee mannen liefkozend over elkaar; ze noemen elkaar zelfs ‘lieverd’ en ‘schat’. Wie is deze vreemde man en welk netwerk hangt er om de veroordeelde moordenaar? In de in juli 2023 uitgekomen Podimo-podcast “De Vrienden van Joran” duikt Ilan in het netwerk van Van der Sloot en raakt hij verwikkeld in een ingewikkeld web van hackers, paranormale mediums en leugens.

Als Ilan tijdens de coronapandemie door quarantainemaatregelen op vakantie vast komt te zitten in Peru, belt een vriend in Nederland hem: “Weet jij wie ook vast zit in Peru? Joran van der Sloot.” Van der Sloot zit dan een straf uit van 28 jaar voor de moord op de Peruaanse studente Stephany Flores. Ilan komt al dagen zijn hotelkamer niet af en uit verveling scrolt hij op YouTube langs pagina’s aan video’s over Van der Sloot. Op pagina 6 komt hij een vreemde video tegen.

De video – geüpload in 2017 – is een schermopname van een videogesprek. Bovenin het scherm is Joran van der Sloot te zien. Ogenschijnlijk zit hij in een soort opslagruimte en praat hij met een onbekende man. Van der Sloot spreekt met de onbekende over zijn eenzaamheid in de gevangenis en over zijn pasgeboren baby. Hij spreekt de onbekende aan met ‘schat’ waarop deze hem ‘lieverd’ noemt. Hun band lijkt intiem te zijn. Halverwege de video lijkt Van der Sloot zelfs een boekje open te doen over waar het lichaam van de in 2005 verdwenen Natalee Holloway zou liggen.

Eerst denkt Ilan nog dat de video door een acteur zou zijn opgenomen, maar als hij op onderzoek uitgaat komt hij erachter dat het wel degelijk Van der Sloot is die in de video te zien is: “Ik ben totaal niet sensatiebelust, maar op dat moment gingen er bij mij radartjes draaien; hier zit een verhaal in. Natuurlijk had ik het voordeel dat ik al maker ben en tijd besteed aan het opnemen van situaties. De omstandigheden waarin ik in Peru op mijn hotelkamer zat, waren eigenlijk al een verhaal op zich. Maar toen ik in Nederland kwam wist ik niet of videogesprek uiteindelijk echt een verhaal zou worden. Toch zat ik op een spoor. 

Elk stapje ging ik opnemen en ik hield een logboek bij van de stappen die ik zette. Maar al snel sloeg de twijfel in: Ben ik wel iets op het spoor? Wat is het verhaal? Wat zijn de puzzelstukjes om vier of vijf afleveringen te maken? Toen ik dat voor mijzelf helder had, stapte ik naar Podimo. Rond die tijd kwam net het nieuws naar buiten dat Joran van der Sloot uitgeleverd werd aan Amerika; dit is dan het moment dat ik het verhaal ga vertellen.”

Van der Sloot blijkt in de gevangenis in Peru contact te hebben met een jeugdvriend genaamd Stan. De vriend heeft een geschiedenis van het uitvoeren van hacks en in ruil voor geld wat Stan verdient in casino’s, doet Van der Sloot verschillende bekentenissen. Zo zegt Van der Sloot tegen Stan dat hij Holloway begraven heeft in een graf op Aruba. Het mysterie rond het videogesprek slokt Ilan volledig op en hij reist af naar het eiland om onderzoek te doen: “Die rabbit hole is de diepere laag, de rode draad van mijn verhaal. Het zou natuurlijk geweldig geweest zijn dat ik het verhaal eindig met het feit dat Natalee in een graf op Aruba ligt. En dat ik daar zelfs nog langs ga, een kier ontdek en dat daar de restanten liggen.” 

Desondanks noemt Ilan zichzelf geen misdaadjournalist. “Journalist vind ik eigenlijk al een lastig woord. Ik zie mijzelf meer als een verteller over de band tussen die vrienden en wat ze uitspoken. Daar zit – zou je kunnen zeggen – nieuws in. Maar de manier waarop ik het vertel is meer vanuit mijzelf: theatraal en soms wat subjectief. Als ik had gezegd dat dit een journalistieke productie was, dan had ik het anders aangevlogen. Je moet wel een flink ego hebben om een verhaal te maken op de manier van deze podcast. Het gaat bijna meer over mij en over hoe ik alles ontdek, in plaats van dat het over Joran en zijn vrienden gaat.”

Ilan stuit na enig speurwerk op een video van paranormaal medium Robbert van de Broeke. Deze beweert als geest in de cel van Van der Sloot te zijn verschenen. Ook Van der Sloot geeft aan dat de helderziende voor hem is verschenen in een droom. Het medium zegt dat Van der Sloot aan hem heeft verteld waar hij het lichaam van Natalee Holloway heeft verborgen. Het web rond de vrienden van Van der Sloot ontvouwt zich en fictie en waarheid worden steeds moeilijker te onderscheiden. Ilan: “Ik begin op een gegeven moment te geloven wat ik wil geloven.”

Uiteindelijk komt misdaadverslaggever Kees van der Spek met nieuwe inzichten: “Kees was voor mij de advocaat van de duivel die mij met beide benen op de grond zette. Volgens Kees waren de verhalen aan Stan gewoon een verdienmodel van Joran. Ik wist ook altijd wel in mijn achterhoofd dat Joran al zoveel dwaalsporen de wereld in had geslingerd, maar stiekem hoopte ik natuurlijk dat ik de moordzaak kon oplossen.”

De analyse van Kees van der Spek blijkt een domper te zijn voor Ilan’s onderzoek. Ilan: “Een rabbit hole – zoals dit verhaal – is niet altijd negatief. Sterker nog, het is vaak goed dat je in een rabbit hole duikt; anders was ik nooit op pagina 6 van YouTube beland. Mijn tip is dan ook: duik er lekker in, maar blijf factchecken. De vraag die je jezelf moet blijven stellen is: In hoeverre klopt dit? Gebruik toch de vijf W’s: wie, wat, waar, waarom en wanneer. Dat is het allerbelangrijkste is. Wat mij ook geholpen heeft is dat ik niet solistisch werk, maar dat ik collega’s heb die met een frisse blik naar de zaak kijken.”

Ilan is na een carrière bij BNR, KRO-NCRV en BNN werkzaam voor Dag en Nacht media. Dit productiehuis richt zich voornamelijk op het produceren van podcasts voor het platform Podimo. Het van oorsprong Deense bedrijf Podimo is een abonnementsdienst voor podcast en verovert in rap tempo de Nederlandse markt. Voor een bedrag per maand heeft een gebruiker onbeperkt toegang tot een bibliotheek van honderden podcasts. Daarmee is Podimo in Nederland nu de grootste streamingsdienst die zich specifiek op podcasts richt.

Podimo heeft voor een kentering gezorgd in de manier waarop podcasts worden geconsumeerd. Ilan: “De podcastmarkt wordt eindelijk volwassen. Podimo is eigenlijk de eerste grote speler in Nederland die heeft besloten dat voor betaalde podcasts een markt is. In Nederland heerst de overtuiging dat alles gratis moet zijn. We zijn een land waarin een gratis NPO ijzersterk is. Nu gaan we langzamerhand richting Netflix, Disney Plus en alle andere vormen van abonnementen. Toch zijn mensen nog niet gewend om voor podcasts te betalen.”

Podimo’s zakelijke aanpak verandert de spelregels in podcastdistributie: “Er zijn verschillende manieren om een podcast bij Podimo aan te vliegen. Neem bijvoorbeeld een wekelijkse praatpodcast zoals de Stijn, Tobi en Jeppe Show. De podcast staat dan eerst op Spotify voor een aantal maanden. Je wil mensen eerst laten wennen aan wat voor show het is en je hoopt dat de podcast uiteindelijk in hun dagelijkse routine komt. Als dat gebeurd is, stappen we over naar Podimo en zeggen we ‘sorry maar… De podcast komt nu achter betaalmuur te staan.’ We moeten nu toch ons geld gaan terug verdienen.”

Het betaalmodel van Podimo wordt podcastmakers vaak niet in dank afgenomen. Ilan: “Er waren veel luisteraars die zeiden: ‘Ik betaal toch al voor Spotify. Waarom moet ik dan ook voor Stijn, Tobi en Jeppe betalen?’ Maar wat mensen niet weten is dat Spotify geen enkele podcastmaker betaalt. Eigenlijk zijn Podimo en de externe productiehuizen de eerste bedrijven die podcastmakers echt geld geven.”

Ondanks de kritiek van luisteraars op het verdienmodel van Podimo is voor De Vrienden van Joran gekozen voor een exclusieve distributie via het platform. De reden daarvoor is volgens Ilan simpel: “Bij een verhalende podcast zijn we ervan overtuigd dat het onderwerp sterk genoeg is. Wij zijn er zelf van overtuigd dat zo’n podcast niet eerst op Spotify hoeft te staan. Er stond wel een trailer op Spotify. In Apple Podcast stond de trailer zelfs twee weken in de top vijf.”

Een reactie van Van der Sloot op de podcast heeft Ilan nooit gekregen. Ook Stan heeft niet van zich laten horen. Wel kwam er een reactie van paranormaal medium Robbert van den Broeke. Ilan: “Hij gelooft er heilig in dat hij gechannelt heeft met Joran van der Sloot. Dat heb ik in een paar zinnen dan nog wel in het verhaal verwerkt. Maar het blijft een lastig verhaal, want zonder wederhoor is het een eenzijdig verhaal vanuit mijn kant over hoe ik de zaak zie. Toch is dat ook het mooie van een podcast; ik kan altijd nog afleveringen toevoegen als Stan of Joran ooit iets van zich laten horen.”