Hoe is het om te werk te gaan als fulltime freelancer en je dromen na te jagen? Nawa Sira van Sluijs (31) weet dat als geen ander. Met een duidelijke visie waarin zij graag onderbelichte verhalen een platform wil geven, baant zij haar weg in de journalistiek. Zo is zij radiopresentatrice voor Omroep ZWART en momenteel ook druk in de weer met een eigen documentaire over haar vader. De culturele sector (dans en theater) en haar passie voor muziek heeft zij nooit helemaal uit het oog verloren. ‘’Ik denk dat veel dingen juist goed naast elkaar kunnen bestaan, omdat ze elkaar kunnen aanvullen en versterken.’’
Liefde voor de journalistiek
Tijdens haar studie psychologie liep Nawa Sira stage in de sloppenwijken van Argentinië. Hier werd zij blootgesteld aan verschillende inspirerende verhalen. Ook heeft Nawa Sira na haar studie jaren in de jeugdzorg gewerkt. Hier kreeg zij het besef dat bepaalde aspecten, zoals jeugdprostitutie en mensenhandel, niet genoeg worden belicht in de media. Zo begon haar liefde en interesse voor de journalistiek te groeien. Met een nieuwsgierige blik stelde Nawa Sira zichzelf de vraag: ‘’Waarom doen mensen wat ze doen?’’ Om hierop een antwoord te vinden dacht Nawa Sira meteen aan het maken van documentaires. Waar zij kunst en maatschappelijke thema’s kon samenbrengen. Maar vanwege het gebrek aan kennis en middelen was zij er destijds nog niet klaar voor.
Het idee van documentaires maken werd ‘on hold’ gezet. Er was eerst wat ruimte nodig voor andere dingen en ontwikkelingen waarnaar zij in 2020 begon met het schrijven en maken van haar eerste documentaire. Terwijl zij hiermee bezig was kwam er een nieuwe kans op haar pad: een vacature voor radiopresentator bij Omroep ZWART. Toen zij voor het eerst solliciteerde bleek zij net niet genoeg ervaring te hebben. Maar Nawa Sira is het levend bewijs dat je bij een afwijzing niet bij de pakken neer moet gaan zitten. Een half jaar later deed zij namelijk opnieuw auditie voor de functie en dit keer met succes.
Representeren van minderheidsgroepen
Het feit dat Nawa Sira voor Omroep ZWART is gaan werken, heeft zeker te maken met hun visie: nieuwe helden de kracht geven om een thuis voor iedereen te bouwen. ‘’Ik stond erg achter hun visie, omdat ik graag onderbelichte verhalen een podium wil geven. Hiervoor ben ik continue op zoek naar personen die niet genoeg worden gezien in de media.’’ Daarbij stelt Nawa Sira de kritische vraag: ‘’Welke verhalen zijn urgent, maar krijgen nog steeds niet genoeg aandacht?’’ Nawa Sira’s (half) Tunesische achtergrond speelt hier zeker een rol in: ‘’Je roots kan je nooit negeren, omdat het een deel is van je identiteit en geschiedenis. Ik zie dit zeker als een rijkdom.’’
Nawa Sira kaart aan dat de regio (Noord)-Afrika en veel andere niet westerse gebieden nog altijd op een eenzijdige en negatieve manier worden belicht in de media. ‘’Vanuit mijn achtergrond vind ik het mijn taak om dat deel en andere minderheidsgroepen te representeren, omdat het veel meer is dan wat je vaak ziet.’’ De reden hierachter schuilt volgens Nawa Sira in het feit dat verhalen over minderheden in de media vaak worden gemaakt door mensen die er zelf geen band mee hebben. ‘’Er wordt vaak over mensen gepraat in plaats van met mensen.’’
Als nieuwe generatie wil Nawa Sira het anders doen door een andere kant te belichten: ‘’Ik wil vooral ook de schoonheid en de gelaagdheid laten zien die vaak wordt vergeten.’’ Nawa Sira zegt: ‘’Begrijp mij niet verkeerd. De problemen moeten alsnog worden besproken, maar ik ben moe van het stereotyperend beeld in de media waar veel groepen nog steeds mee te maken krijgen. Hilversum is nog steeds voornamelijk wit en kortzichtig.” Omroep ZWART biedt volgens Nawa Sira veel kansen om dat beeld te doorbreken:
Zij schroeven zich namelijk los van de ‘standaard gezichten’ in de media door mensen van verschillende achtergronden een kans te geven om zich te ontplooien.
– Nawa Sira van Sluijs
Luisteren naar diepgaande verhalen
Die schoonheid en gelaagdheid komt naar voren tijdens de radioshows bij ‘De Nacht is ZWART’ welke iedere zaterdagnacht en zondagnacht te horen is op NPO Radio 1. ‘’Je leert steeds weer nieuwe dingen, omdat je telkens in gesprek gaat met mensen die je nieuwe informatie en inzichten verschaffen.’’ Het tijdstip van de show (tussen 03:00 en 06:00 ‘s nachts) brengt wel uitdagingen met zich mee. ‘’Het is voor mijzelf een pittige tijd, maar ook voor de gasten. Veel mensen zijn enthousiast om hun verhaal te delen, maar hebben het er soms niet voor over om midden in de nacht naar Hilversum te komen.’’
Maar ieder nadeel heeft zijn voordeel: ‘’Ik kan veel langer met de gasten in gesprek, waardoor je echt de diepte in kan gaan.’’ Nawa Sira ervaart een gevoel van trots als het ondanks alle moeilijkheden dan toch lukt om een mooie show in elkaar te zetten. ‘’Je bent toch weer blij als je belangrijke thema’s kan bespreken en mensen een platform geeft die het anders misschien niet hadden gekregen.’’
Zo ook het diepgaande gesprek met theatermaker en woordkunstenaar Justin Samgar. Hij groeide op in een familie van Jehovah’s Getuigen, maar besloot op zijn zestiende eruit te stappen. Het gevolg was dat hij er alleen voor kwam te staan, omdat hij werd verbannen door zijn familie en gemeenschap. Dit verhaal zorgde voor veel impact bij Nawa Sira. Uit het gesprek haalde zij ook nog eens een wijze les: ‘’Als presentatrice had ik best een kritische houding, omdat ik vanuit mijn eigen omgeving veel Jehovah’s Getuigen ken. Daardoor stelde ik ook kritische vragen. Deze vragen hebben geleid tot interessante antwoorden, maar achteraf had ik veel twijfels over mijn aanpak. Hij haalde namelijk diepgaande emotionele kwesties aan, waar ik meer empathisch op had kunnen reageren. Zo zie je maar dat de lijn tussen de kritische en objectieve journalist versus de subjectieve en meelevende journalist erg dun is.’’
Dichtbij jezelf
Gelukkig kan Nawa Sira die subjectieve gevoelens goed gebruiken tijdens haar eigen documentaire ‘Mirage’ over haar vader Ramsi Khaldi en zijn zoektocht naar vrijheid. Een filmische documentaire vol contrast, dualiteit en waarin muziek en de zelfgeschreven gedichten van haar vader de rode draad vormen. Het verhaal gaat over Nawa Sira’s vader die op zestienjarige leeftijd uit Tunesië vluchtte op zoek naar meer vrijheid in Amsterdam. De extravagante nachten, vreugde en liefde maakten uiteindelijk plaats voor verslaving en verdriet bij hem. ‘’Ik zag een mooi verhaal in mijn vader. Anders dan de ‘standaard’ migranten verhalen.’’
De documentaire moest toegankelijk zijn voor iedereen, vandaar ook de internationale naam ‘Mirage’. ‘’Een luchtspiegeling die je kan zien in de woestijn dat een ander deel weerspiegelt. Het lijkt alsof je iets ziet, maar als je ernaartoe loopt dan is er eigenlijk niks. Dat staat voor mij heel erg symbolisch voor wat vrijheid betekent. Je kan vrijheid visualiseren, maar tegelijkertijd is het ongrijpbaar. Het leeft vooral ook in je hoofd en is het altijd anders dan je had voorgesteld.’’
Waarom besloot je je zo kwetsbaar op te stellen bij je eerste documentaire?
‘’Een eerste documentaire maken is een hele klus. Je moet geldfondsen aanvragen en een team bij elkaar samenstellen dat van een klein budget zoveel mogelijk dingen moet doen. Ook moet je allerlei verhaallijnen bedenken en deze uitschrijven. Je moet zoveel ballen tegelijkertijd hoog houden, want je bent zelf de regisseur, maar ook de producent en dan komt er ook nog eens een stukje marketing bij kijken. ”
”Het is gewoon niet makkelijk als je nog niks hebt gemaakt. Toen dacht ik: Waarom hou ik het niet dichtbij mezelf met een persoonlijk verhaal? Ik heb toegang tot mijn vader en het is een verhaal dat ik al een tijdje wilde vertellen. Toch moet ik eerlijk zeggen dat ik naïef was. Ik kwam er gaandeweg pas achter dat het verhaal niet alleen voor mijn vader, maar ook voor mij best kwetsbaar is. Het is goed dat ik mij dat niet zo erg heb gerealiseerd, want anders had ik het misschien nooit gedaan.’’
Nawa Sira: ”Ik dacht waarom hou ik de documentaire niet dichtbij mezelf met een persoonlijk verhaal.”
Creatieve vrijheid
Toen Nawa Sira daadwerkelijk besloot om een documentaire te maken volgde zij tijdens de coronapandemie een eenjarige opleiding waarin de algemene filmaspecten werden bestudeerd. Ook werd zij aangenomen bij ROSE Academy die nieuwe makers een kickstart aanbiedt door het verlenen van bepaalde workshops en makers een platform geeft. Van de academie kreeg zij ook een coach aangewezen die haar begeleidt in bepaalde aspecten, zoals het verlenen van feedback op de beelden en het script. Zo schaafde Nawa Sira haar kennis bij over de filmindustrie en breidde zij haar netwerk uit door in contact te komen met organisaties als filmfondsen.
Het feit dat je erg dichtbij een persoon kan komen vond Nawa Sira mooi aan documentaires. ‘’Documentaires geven je een bepaalde creatieve vrijheid om bepaalde thema’s te belichten.’’ Volgens Nawa Sira zorgt de documentaire ook voor verbinding. ‘’Ik zie het echt als rijkdom, want ik heb nog nooit zo een goede band gehad met mijn vader. Tijdens het maken van de documentaire hebben wij veel diepgaande gesprekken gevoerd. Zo heb ik hem, mijn geschiedenis en de rest van mijn familie echt beter leren kennen.”
Nu begrijp ik bijvoorbeeld waarom mijn vader er niet altijd voor mij kon zijn.
-Nawa Sira van Sluijs
De documentaire heeft niet alleen veel impact op Nawa Sira. ‘’Veel mensen kunnen zich herkennen in bepaalde aspecten van het verhaal. Vooral als je een ouder hebt die verslaafd is of was. Maar ook op het moment dat je zoekt naar een manier van vrijheid en overleven. Zo vertelt de documentaire niet alleen een persoonlijk verhaal, maar brengt het naast verslaving en migratie universele thema’s als liefde en vrijheid aan het licht.’’
Geen plek voor journalisten in Tunesië
Naast de algemene moeilijkheden van het maken van een documentaire ging het in Tunesië, waar ook veel is gefilmd, niet zonder slag of stoot. Dit had alles te maken met de onstabiele politieke situatie. Een week voor vertrek heerste er allerlei misstanden in het land. Met afschuw vertelt Nawa Sira dat de president burgers had opgeroepen om migranten aan te vallen. Met als gevolg: veel rellen op straat en een sterke afkeer voor journalisten.
De journalisten zouden namelijk de misstanden aan het licht kunnen brengen. Nawa Sira kon hierdoor niet vrijuit filmen en moest met allerlei verklaringen aantonen dat zij niet om journalistieke redenen in het land was. Uiteindelijk heeft Nawa Sira tussen alle hectiek gelukkig nog wel wat beelden kunnen schieten. Maar de situatie is haar niet in de koude kleren gaan zitten: ‘’Ik heb echt respect voor journalisten die in landen komen, waar je jezelf de hele tijd moet verdedigen en zelfs in gevaarlijke situaties kan belanden.’’
De situatie in Tunesië was niet de enige uitdaging tijdens de opnames. Ook het aanpassen aan Nawa Sira’s vader speelde een rol. Zo vertelt Nawa Sira: ‘’De documentaire is geen fictie. Ik betaal geen acteurs die een bepaalde scène uitvoeren, dus ik kan niks forceren. Je wil in een natuurlijke flow mooie momenten pakken. Documentaires gaan uiteindelijk over het grijpen van deze pure kwetsbare momenten.’’
Met nog maar een paar draaidagen – en een hoop monteerwerk – op de planning hoopt Nawa Sira de documentaire begin 2024 af te maken. Hierbij vertelt zij dat het belangrijk is om niet bang te zijn om ‘outside the box’ te denken. ‘’Ik ben bereid om hard te werken voor wat ik vind dat gezien moet worden. Daarin moet je zeker niet bang zijn om risico’s te nemen. Soms moet je wel twintig keer vallen, maar sta je uiteindelijk gewoon weer op. Aan het einde van de dag kies je zelf de weg waarvan je vindt dat het best bij je past.’’ In de toekomst wil Nawa Sira zich niet alleen maar beperken tot de radio. Zij wil meer documentaires maken, meer verslag geven en meer presenteren. Maar haar persoonlijke visie zal zij nooit uit het oog verliezen: ‘’Onderbelichte verhalen een platform geven en zich inzetten voor thema’s die mij aan het hart liggen.’’
