Het Voedingscentrum deelde twee weken geleden weer awards uit voor scholen die hun best doen om leerlingen een gezonde lunch voor te schotelen. Dat het Visser ‘t Hooft Lyceum voor het derde jaar op rij deze prijs voor hun gezonde schoolkantine in de wacht sleepte betekent niet dat leerlingen voortaan slechts aan worteltjes knagen. Werkt zo’n kantine wel?

De award, in de vorm van een gouden schaal, staat trots te pronken boven de toonbank van de kantine. Lucy, de kantinemevrouw met kortpittig rood haar die er al tien jaar werkt, staat er net zo trots onder.
Om kans te maken op zo’n schaal moet de kantine voldoen aan meerdere eisen. Zo moet er groente én fruit aanwezig zijn, moet het drinken van water gestimuleerd worden, moeten ‘juiste keuzes’ in bepaalde verhoudingen aangeboden worden en elke productgroep moet minstens één gezonde keuze bevatten.

Hipsterwater en calorieën tellen

In de kantine van Lucy is dit allemaal aanwezig, bepaalde de Schoolkantinebrigade. Op de toonbank staan ‘hipster’-kannen met water, op smaak gebracht met partjes citroen, plakjes komkommer en takjes munt. Gratis. Mooi belegde broodjes zalm, mozzarella en gezond liggen naast een afgeplakte warmhoudvitrine. “De saucijzen-, pizza- en frikadelbroodjes mag ik niet meer etaleren, alleen warmhouden.”
Boven de toonbank hangt een menukaart met achter elk broodje het aantal calorieën genoteerd.

Frikadelbroodjes

In de volle kantine, waar drommen leerlingen zich met hun rugzakken hebben verzameld voor de lunchpauze, hangt echter vooral een vette geur.
Dat blijkt een reden te hebben. Veel van de leerlingen die een broodje in hun handen hebben, blijken te happen in een frikadel.
Het groepje van Loulou, Sem, Puck en Arend niet uitgezonderd: Sem en Puck eten een frikadel en Loulou een kipcorn met saus. Zij blijken de gouden award nog niet eens gezien te hebben. “Puck en ik hadden het wel net in de rij over hoe gevarieerd het aanbod is. Al die broodjes zien er hartstikke mooi uit!”
Arend haakt in: “Ja, jammer dat je nu een frikadel in je handen hebt.”
Ze hebben af en toe “gewoon zin in iets slechts”. Meestal nemen ze gewoon brood mee van huis, maar er is af en toe ruimte voor een uitzondering.
Ook Iris en Max, die iets verderop staan, beamen dit. “En zo krijgen we toch wel gezonde dingen binnen, want mijn moeder koopt deze lunch gewoon, en die wil ook dat ik gezond eet.”
Zij vinden het ook goed dat de kantine een award heeft gewonnen. Al moet er volgens hun nog wel wat veranderen: de broodjes van de dag zijn nog altijd de ongezonde broodjes. Bovendien zijn de gezonde, vers belegde broodjes, veel duurder dan de vette snacks.
Iris geeft de kantine nog wel een compliment: “Als er broodjes over zijn in de tussenuren worden alleen de gezonde broodjes weggegeven. De frikadelbroodjes krijgen we nooit gratis.”
Daar heeft Lucy wel een verklaring voor: die frikadelbroodjes gaan morgen gewoon weer in de verkoop. De verse broodjes zijn vers, en morgen niet meer.

De kantine. Foto: Lize Hoffmanns Een gezond broodje zalm. Foto: Lize Hoffmanns

Doordraven

Lucy staat al tien jaar achter de toonbank van de kantine in het Visser ‘t Hooft Lyceum. Ze heeft de kantine zien veranderen. Al het witbrood – “behalve de Italiaanse bollen” – is uit het assortiment. En de pizzabroodjes ook.
“Alle broodjes zijn nu meergranen of tarwe. We verkopen nu nog noodles maar die gaan er ook uit. We bieden de leerlingen gratis water met een lekker smaakje aan. Maar soms draven ze door, hoor. Er moest bijvoorbeeld een bepaalde hoeveelheid vezels in het brood zitten, voordat we het mogen verkopen. Ik heb even gekeken: er zit nergens de benodigde hoeveelheid vezels in. Dan moeten we alles weggooien zeker?!”
Lucy heeft gedacht aan het verlagen van de prijzen van de gezonde broodjes, als tegenhanger van de ongezonde ‘broodjes van de dag’. Lucy: “Ik mag een bepaalde hoeveelheid warme broodjes verkopen, maar niet in het vaste assortiment hebben. Vandaar dat ze dagaanbiedingen worden.”
Dat de verse broodjes duurder zijn dan de warme broodjes komt simpelweg door het beleg. Verse mozzarella en gerookte zalm zijn nou eenmaal prijzig.

Alles went

Het maakt de leerlingen niet uit of de kantine een award heeft gewonnen of niet. Zij zijn vooral blij met het diverse aanbod, zo bevestigt ook een lang blond meisje dat in de rij staat voor “een saucijzenbroodje, want daar heb ik zin in”: “Ik vind dat iedereen gewoon moet kunnen kiezen wat hij of zij wil. Het is fijn dat er zoveel keuze is.”
Verandering is stom, maar alles went. Dus als die frikadelbroodjes een keer verdwijnen komt dat ook heus wel weer goed.
Zoals Lucy het verwoordt: “Extra sla onder je zalmpie went ook.”

Lucy de kantinemevrouw. Foto: Lize Hoffmanns