Een lang lopend conflict: vier vragen over Noord-Korea en de betrokken landen
explainer, gepubliceerd op 01 Oct 2017, door Fenna IJtsma

De laatste tijd wordt er wekelijks, zo niet dagelijks, over Noord-Korea bericht in het nieuws. Dreigementen met kernwapens drijven de spanningen rond dit land steeds verder op. Hoever gaat dit conflict terug? En welke landen spelen hierbij een rol?

Welke landen zijn er betrokken bij het conflict rond Noord-Korea?

In het conflict rond Noord-Korea zijn Zuid-Korea, Japan, Rusland, China en de Verenigde Staten actief betrokken. Hun betrokkenheid gaat terug tot vóór de Tweede Wereldoorlog.

Japan bezette Korea tussen 1910 en 1945. Met name tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam de Koreaanse cultuur zwaar onder druk te staan toen de Japanners besloten dat het Koreaans niet meer gesproken mocht worden in het openbaar en dat Koreanen voortaan Japanse namen moesten aannemen. In 1945 werd het schiereiland Korea door de geallieerden bevrijd van de Japanse bezetters.

Na de bevrijding besloten de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten om Korea te splitsen langs de 38ste breedtegraad. Noord-Korea kwam onder gezag van de Sovjet-Unie te staan en Zuid-Korea onder gezag van de Verenigde Staten. Afgesproken werd dat de splitsing zou duren tot de eerstvolgende verkiezingen. De Sovjet-Unie en de VS werden het echter niet eens over deze verkiezingen en daarom werd in 1948 de splitsing definitief.

Met de aanval van Noord-Korea op Zuid-Korea in 1950, werd ook China onderdeel van het conflict. Tijdens deze Koreaanse oorlog dreigde Noord-Korea namelijk ten onder te gaan aan het sterkere Zuid-Korea, dat hulp kreeg van het Amerikaanse leger. China, dat net als de Sovjet-Unie communistisch was, wilde voorkomen dat het kapitalistische Zuid-Korea terrein zou winnen. Daarom besloot China om Noord-Korea te steunen. Uiteindelijk leidde dit conflict tot een wapenstilstand in 1953. Nooit is er een vredesverdrag getekend tussen Noord- en Zuid-Korea, waardoor het conflict officieel nog steeds voortduurt.

Japan, de Verenigde Staten en Zuid-Korea zijn sindsdien regelmatig in conflict met Noord-Korea. Voorbeelden hiervan zijn de ontvoeringen van Zuid-Koreanen en Japanners door Noord-Korea tussen 1951 en 1980. De ontvoerde personen kregen in Noord-Korea de opdracht om Noord-Koreaanse spionnen te instrueren hoe zij het beste konden infiltreren in Japan of Zuid-Korea. Ook werd in 2010 het Zuid-Koreaanse oorlogsschip ‘Cheonan’ tot zinken gebracht, waarbij 46 doden vielen. Zuid-Korea en de Verenigde Staten beschuldigden Noord-Korea ervan achter deze aanval te zitten.

Tegelijkertijd zijn er ook meerdere toenaderingspogingen gedaan door zowel Noord- als Zuid-Korea. Zo besloot Zuid-Korea in 1998 om de interactie met hun buurland te bevorderen en economische restricties voor de handel met Noord-Korea te verminderen. Dit werd de ‘Zonneschijnpolitiek’ genoemd, deze eindigde in 2008 toen de conservatievere Zuid-Koreaanse president Lee Myung-bak aan de macht kwam. Deze strategie wordt overigens vaak als mislukt beschouwd. Verder worden er sinds 2000 familiereünies georganiseerd: families die van elkaar gescheiden zijn sinds de Koreaanse oorlog kunnen elkaar dan eindelijk weer zien. Het NRC maakte daar deze ontroerende fotoreportage van.

Klik op de tijdbalk voor een duidelijk overzicht van de genoemde gebeurtenissen:

Wat wil Noord-Korea bereiken met haar kernwapenprogramma?

In 2006 voerde Noord-Korea voor het eerst een nucleaire test uit. Sindsdien zijn er zware sancties opgelegd door met name de Verenigde Naties, maar ook door de VS, Zuid-Korea, Japan en Europa. Ook de afgelopen nucleaire tests hebben geleid tot nieuwe sancties. Deze sancties houden bijvoorbeeld in dat Noord-Korea bepaalde producten niet meer mag exporteren en dat het aantal Noord-Koreanen dat werkzaam is in het buitenland niet mag uitbreiden. Dit soort maatregelen belemmeren de groei van de Noord-Koreaanse economie. Nu Noord-Korea dreigt met nucleaire wapens die de VS kunnen bereiken, hoopt het land te kunnen eisen dat de sancties weer worden ingetrokken.

Bovendien wil Noord-Korea met de nucleaire wapens eisen dat de VS zich terugtrekt uit Zuid-Korea. Dit land wordt nog altijd militair ondersteund door de VS en dat is een doorn in het oog van Noord-Korea. Als de VS zich terugtrekt hoopt Noord-Korea Zuid-Korea in te kunnen nemen.

Wat zijn de gemeenschappelijke belangen van Japan, Rusland, China en de VS?

Elk land heeft bij het conflict verschillende belangen. Er is één belang dat deze landen gemeen hebben: geen van deze landen wil dat Noord- en Zuid-Korea herenigd worden. Waarom dat zo is, wordt uitgelegd in onderstaande video:

Voor China vormt een eventuele hereniging nog een extra dreiging. Als Zuid-Korea Noord-Korea inneemt zullen er veel Noord-Koreaanse vluchtelingen naar China komen en zal de VS waarschijnlijk haar militairen stationeren bij de Chinese grens met Korea. China werkt dan ook niet erg mee aan de sancties die zijn opgelegd naar aanleiding van de nucleaire testen en blijft handelen met Noord-Korea. Onlangs heeft China wel toegezegd de import van textiel per direct te stoppen en de levering van geraffineerde olie te verminderen. Ondertussen blijft China wel ruwe olie leveren, het belangrijkste exportproduct naar Noord-Korea.

Wat wil Zuid-Korea eigenlijk?

Zuid-Korea probeert al jaren toenadering te zoeken tot Noord-Korea. Zij hoopt dat beide landen ooit weer worden herenigd . Tegelijkertijd voelt Zuid-Korea ook de dreiging vanuit Noord-Korea en heeft daarom haar raketafweersystemen uitgebreid. Het land neemt dus vooral defensieve maatregelen en houdt tegelijkertijd vast aan het beleid van toenadering.

 
Het conflict rond Noord-Korea is zeer complex. De informatie in dit artikel is verkregen via nieuwsberichten, een gesprek met hoogleraar Korea Studies Remco Breuker en een mailwisseling met journalist Casper van der Veen. Hij is gespecialiseerd in Noord-Korea.