Veel Nederlanders vlogen voor het eerst naar een ander continent in de Boeing 747. Het vliegtuig is, mede door de imposante verschijning, een waar luchtvaarticoon geworden. Maar na bijna vijftig jaar valt nu het doek.
Op de luchtvaartshow van Parijs in juni gaf Boeing toe dat de passagiersversie van de 747 geen lang leven meer beschoren is. “De markt beweegt naar een toekomst met de [kleinere] 777 als grootste toestel”, zo zei Randy Tinseth, de vicepresident marketing van de Amerikaanse vliegtuigfabrikant.
©Boeing
Ruim anderhalve maand later werd de laatste 747 voor commerciële passagiersdiensten geleverd aan Korean Air. Het toestel kan nog steeds besteld worden, maar er is een brede consensus onder analisten en nu dus ook bij Boeing dat er alleen nog vrachtversies en privétoestellen gebouwd zullen worden. Hoe kon het zo ver komen?
Vier motoren
Tot en met de jaren negentig maakten grote drie- en viermotorige toestellen de dienst uit in het intercontinentale passagiersverkeer. Er was al wel de tweemotorige Boeing 767, maar die had een beperkt vliegbereik, waardoor het echte werk overgelaten moest worden aan vliegtuigen als de 747, de McDonnell Douglass DC-10 en de Lockheed Tristar.
Met de komst van de tweemotorige Airbus A330 en Boeing 777 in 1994 en -95 begon dat echter te veranderen. Hoewel zij net als de 767 eerst een beperkt vliegbereik hadden, zijn ze met behulp van nieuwe technologieën steeds een stukje beter gemaakt, waardoor ze uiteindelijk capabel genoeg werden om de routes over te nemen die de 747 tot dan toe domineerde.
Een 777 (boven) en A330 ©Triple Tree
De 777 en A330 verbruiken niet alleen veel minder kerosine, ze zijn ook kleiner dan de 747. Daardoor kunnen ze makkelijker gevuld worden. De 747 was voor veel routes eigenlijk te groot, met als gevolg dat maatschappijen hun tickets in het laagseizoen met flinke kortingen moesten verkopen.
Hoewel de 777 en A330 de neergang van de 747 inzetten, was het een hele nieuwe generatie toestellen uit de 21ste eeuw die de Jumbojet definitief de kop kostte. De Airbus A350 en Boeing 787 Dreamliner hebben niet alleen nog efficiëntere motoren, ze zijn ook grotendeels gemaakt van koolstofcomposiet, waardoor hun gewicht veel lager is dan van bijna volledig uit aluminium gebouwde vliegtuigen.
De Airbus A350 (links) en Boeing 787 ©Airbus,Boeing
Mislukte redding
Boeing probeerde de 747 nog te redden met een nieuwe generatie Jumbojets, de 747-8I, maar dit werd een flop. Alleen Lufthansa, Air China en Korean Air kochten het toestel. De 747-8 was simpelweg niet efficiënt genoeg om de concurrentie met de twinjets aan te kunnen gaan.
Concurrent Airbus bouwde met de dubbeldeks-A380 een modern alternatief voor de 747. Ondanks een veelbelovende start, heeft nu ook de Europese fabrikant grote moeite om dat viermotorige toestel te slijten. Met uitzondering van Emirates prefereren maatschappijen de flexibiliteit van kleinere vliegtuigen.
©Emirates
Zowel Airbus als Boeing dachten met de A380 en 747-8 een oplossing te bieden voor een probleem dat uiteindelijk niet zou ontstaan. Doordat luchthavens steeds voller raakten, verwachtten zij dat maatschappijen wel grote toestellen moesten kopen, maar door uitbreiding van de infrastructuur is dat tot nu toe niet nodig geweest.
Snel afscheid
Omdat de 747-8 een flop is, en oudere generaties 747’s op leeftijd raken, neemt het aantal Jumbojets in de luchtvaart snel af. Uit cijfers van databureau OAG blijkt dat de capaciteit aan boord van 747’s sinds 2007 met tweederde is afgenomen, van 120 miljoen stoelen per jaar naar iets meer dan 40 miljoen.
Ook KLM neemt afscheid van de Jumbojets. De Nederlandse maatschappij vliegt al sinds 1971 met de toestellen. Bijna vijftig jaar later, in 2020, wordt het laatste passagierstoestel met pensioen gestuurd. Het bedrijf zal daarna enkel nog met vrachtversies van de 747 vliegen, al is het ook daar de vraag hoelang dat nog duurt.
De vele liefhebbers van de 747 reageren met afschuw op het verdwijnen van hun geliefde vliegtuig. Op Facebook is er een speciale groep opgericht om plaatjes en video’s van de KLM 747’s te delen, met nu al meer dan 4000 leden. Zij koesteren nagenoeg allemaal hetzelfde sentiment: de 747 mag dan op pensioen gaan, ze blijft voor altijd de koningin van de lucht.
Foto: Alf van Beem
