Nu het SARS-CoV-2 virus de hele wereld in zijn greep houdt, wordt er haastig gezocht naar medicijnen en vaccins. Begin mei werd in veel landen, zoals de VS, Israël, Nederland, België en Frankrijk, voor het eerst gerept over een ‘wondermiddel’ tegen Covid-19: chloroquine. Dit middel wordt al jarenlang gebruikt tegen malaria, maar door de immuunsysteem-remmende werking ook als behandeling tegen reuma en lupus.

Het middel werd geopperd als bestrijdingsmiddel tegen Covid-19 door een handvol studies dat een positieve werking suggereert. Deze studies zijn echter zwaar bekritiseerd omdat de patiëntengroepen te klein waren, de opzet niet-gecontroleerd was en een gedeelte van de resultaten niet werden meegenomen. Een andere reden voor het ophemelen was dat het middel bij andere virussen de virusreplicatiestappen remt, maar hierover is (nog) geen in vivo data. Daarnaast claimde een Amerikaanse arts, Vladimir Zelenko, dat het middel bij al zijn patiënten werkte, maar zijn resultaten bleken later toch minder positief. Door de twijfelachtige studies raadt de Stichting Werkgroep Antibioticabeleid (SWAB) gebruik uit voorzorg daarom af in een medicatieoverzicht.   ?   SWAB: “Dus ook het profylactisch gebruik of gebruik als post-expositie profylaxe in de gezondheidszorg wordt nu afgeraden; pas als er overtuigend therapeutisch effect is aangetoond in deze dosering zonder majeure bijwerkingen, is dat een te onderzoeken optie.”

Naast de werkzaamheid tegen het virus is ook de veiligheid een probleem. Omdat het werkingsmechanisme van chloroquine onbekend is, is het moeilijk te voorspellen hoe het zich zal gedagen in coronapatiënten, vooral omdat veel patiënten bij wie het SARS-CoV-2 virus hard toeslaat vaak onderliggende aandoeningen hebben. Zeker bij hartpatiënten is het door de cardiotoxiciteit gevaarlijk om dit middel te gebruiken. Chloroquine heeft op zich al veel bijwerkingen, van anorexie tot dodelijke hartafwijkingen. In Zweden is daarom na trials van drie weken besloten om te stoppen met het toedienen aan coronapatiënten. Zelfs in lage dosering is het middel behoorlijk toxisch: in sommige gevallen tast het middel de zenuwen aan waardoor het kan leiden tot blijvende schade aan de zenuwstam. Door de Quinism Foundation worden er geen doeken omheen gewikkeld: “These are not safe drugs”.

Verder is het voor patiënten die (hydroxy)chloroquine dagelijks gebruiken tegen aandoeningen als malaria en reuma funest als hun geneesmiddel massaal wordt ingekocht door overheden en particulieren als ‘redmiddel’ tegen het Covid-19. Die problemen zijn er al: in India, de grootste producent ter wereld van dit medicijn, is de export al stopgezet waardoor er veel tekorten zijn en in Afrika is door de schaarste de prijs al gestegen. Dit is zeer slecht nieuws voor malariapatiënten.

Om verschillende redenen is het gebruik van (hydroxy)chloroquine als algemeen middel tegen Covid-19 dus onverstandig en onveilig. Het moet daarom ten zeerste afgeraden worden en alleen in extreme gevallen toegediend worden, mits zeer goed overwogen door experts en artsen.