Op 16 september 2023 beweerde RTL Nieuws in een artikel dat vroeg beginnen met kerstversiering gelukkiger maakt, verwijzend naar een onderzoek uit 1989 in Journal of Environmental Psychology. Sinds 2017 wordt de claim herhaald. Deze factcheck weerlegt de bewering, omdat het onderzoek niet door McKeown en Morin is uitgevoerd en de focus niet op geluk, maar op vriendelijkheid ligt. Ondanks het gebrek aan wetenschappelijke basis blijft de bewering persistent, met herhaalde publicaties door RTL Nieuws in 2019 en 2023.

Claim / bewering

Mensen die vroeg hun kerstversiering ophangen zijn gelukkiger

Oordeel

Onbewezen

RTL Nieuws heeft het verhaal overgenomen zonder de inhoud te verifiëren, en er is geen wetenschappelijk onderzoek gevonden dat de specifieke claim ondersteunt. Daardoor ontbreekt een wetenschappelijke basis voor de bewering dat vroeg beginnen met kerstversiering ophangen gelukkiger maakt, waardoor de claim onbewezen blijft.

Bron van bewering

Het idee dat mensen die vroeg kerstversiering ophangen gelukkiger zijn, is een bewering die op 16 september 2023 werd gedaan in een artikel op RTL Nieuws. RTL meldt dat de Britse psychoanalist Steve McKeown en psychotherapeut Amy Morin onderzoek hebben uitgevoerd naar mensen die vroeg hun kerstversiering tevoorschijn halen. In dit artikel wordt verwezen naar een onderzoek uit Journal of Environmental Psychology uit 1989. Over de bewering schrijft RTL Nieuws het volgende:

“Dit komt volgens McKeown doordat kerstversiering herinneringen uit je jeugd naar boven haalt. Het ophangen van de kerstversiering brengt het gevoel naar boven van vroeger, toen jij nog in de kerstman geloofde. Vroeg in de feeststemming komen met je kerstversiering haalt dus gelukkige momenten naar boven.“

Sinds 2017 wordt de bewering dat mensen die vroeg kerstversiering ophangen gelukkiger zijn, regelmatig aangetroffen op diverse webpagina’s, waaronder Libelle, Cosmopolitan en Girlscene. In 2019 publiceerde RTL Nieuws al een soortgelijk artikel dat ook ging over het vroeg ophangen van kerstversiering en waarin verwezen werd naar hetzelfde onderzoek en dezelfde onderzoekers.

Vriendelijke buur niet zelfde als gelukkige buur

Het RTL Nieuws-artikel beweert onterecht dat vroeg beginnen met kerstversiering ophangen gelukkiger maakt. Deze claim zou gebaseerd zijn op onderzoek uit 1989, uitgevoerd door McKeown en Morin. Echter, dit onderzoek is niet van hen maar van Werner, Peterson-Lewis en Brown. Bovendien richtte het onderzoek zich niet op ‘geluk’, maar op het inschatten van de vriendelijkheid van buren aan de hand van kerstversieringen.

Het doel van het onderzoek was te begrijpen of mensen die hun huis versieren voor kerstmis, vooral wanneer ze weinig buurcontact hebben, daarmee laten zien dat ze openstaan voor meer sociale interactie. Deelnemers beoordeelden foto’s van huizen, waaruit bleek dat kerstversieringen als teken werden gezien van vriendelijkheid en hechtheid met hun buren. De conclusie was dat mensen hun huis gebruiken om vriendelijkheid en sociale verbondenheid met buren te communiceren, waarbij kerstversieringen een rol kunnen spelen. De claim over geluk is dus niet terug te vinden in dit onderzoek. Een PubMed-zoektocht levert ook geen relevant onderzoek op.

Waar komt claim vandaan?

De oorsprong van de claim lijkt te liggen bij een artikel van UNILAD. Websites zoals Omroep Gelderland en Huffington Post citeren McKeown die deze uitspraak zou hebben gedaan in een interview met UNILAD op 7 oktober 2017 (terug te lezen in archief van UNILAD).

In het artikel suggereert UNILAD dat vroeg beginnen met kerstversieringen mogelijk gelukkiger maakt. Om de psychologische redenering hierachter te bespreken, raadpleegde UNILAD experts op het gebied van de menselijke geest: McKeown en Morin.

McKeown, life coach en psychoanalist, benadrukt in het interview dat vroeg kerstversieren vaak voortkomt uit nostalgie, om magie te herbeleven of verwaarlozing uit het verleden te compenseren. Hij legt uit dat kerstversieringen sterke kindertijdherinneringen oproepen, waardoor vroeg ophangen dat gevoel verlengt.

Morin, psychotherapeut en auteur over mentale gezondheid, deelt met UNILAD dat vroeg kerstversieren voor velen een manier is om nostalgie op te roepen en verbinding te maken met het verleden en identiteit.

Het UNILAD-artikel verwijst ook naar het onderzoek in het Journal of Environmental Psychology uit 1989. Hieruit blijkt dat decoraties niet alleen teruggrijpen naar de kindertijd, maar ook dienen als een soort ‘feestelijke olijftak’ naar buitenstaanders. Ze ‘communiceren signalen van toegankelijkheid naar buren.’ UNILAD speculeert dat vroege decoraties mensen vriendelijker willen laten overkomen naar hun gemeenschap.

Een hardnekkige claim

In november 2017 verspreidde de bewering zich via media zoals Planet Radio, Independent en Business Insider. Zij refereerden correct naar het UNILAD-artikel en hielden de uitspraak van McKeown en de bevindingen uit het onderzoek uit 1989 gescheiden.

Ook Nederlandse publicaties namen deze claim in 2017 over, maar er ontstond verwarring bij het refereren. Metronieuws (22 november) schreef: “Dit beweren de Britse psychoanalist Steve McKeown en psychotherapeut Amy Morin, aldus the Science Project.” En Cosmopolitan meldde “… onderzoekers hebben in Journal of Environmental Psychology gezegd dat mensen die er vroeg bij zijn met kerstdecoratie, veel gelukkiger zijn dan mensen die dat niet doen.”

Sindsdien ontbreekt correcte verwijzing naar het onderzoek en McKeown’s uitspraak. Tussen 2017 en 2023 verschijnen regelmatig artikelen die beweren dat vroeg kerstversiering ophangen gelukkiger maakt, soms met vermelding van het verkeerde onderzoek, soms zonder enige verwijzing. Vaak wordt ook McKeown’s (en soms Morin’s) naam in verband gebracht met dit onderzoek.

RTL Nieuws publiceerde in 2019 een artikel met dezelfde inhoud als deze factcheck, bewerend dat de bevindingen ‘afkomstig waren uit onderzoek van de Britse psychoanalyticus Steve McKeown en psychotherapeut Amy Morin.’ Dit werd later geciteerd door andere media, zoals Vriendin, waardoor de claim hardnekkig blijft circuleren. In 2023 bracht RTL Nieuws opnieuw hetzelfde artikel uit, nog steeds verwijzend naar het onjuiste onderzoek. Het (kerst)balletje blijft dus rollen.

Conclusie

De bewering over het verband tussen vroeg kerstversiering ophangen en geluk lijkt gebaseerd op een combinatie van McKeown’s uitspraak en het onderzoek uit 1989. De herhaalde verspreiding van deze ongefundeerde claim door grote mediaspelers zoals RTL Nieuws, die direct worden geciteerd door kleinere media, benadrukt de hardnekkigheid ervan. De bewering blijft onbewezen omdat er geen verband is tussen het onderzoek en de bewering, en er geen wetenschappelijke basis is gevonden.

Bronnen

Werner, C., Peterson-Lewis, S., & Brown, B. (1989). Inferences about homeowners’ sociability: Impact of Christmas decorations and other cues. Journal of Environmental Psychology, 9(4), 279-296. https://doi.org/10.1016/s0272-4944(89)80010-6